Στις 3 τα μεσάνυχτα της 28ης Οκτωβρίου 1940 ο πρεσβευτής της Ιταλίας στην Ελλάδα κόμης Γκράτσι επιδίδει στον πρωθυπουργό της Ελλάδας Ιωάννη Μεταξά το παρακάτω τελεσίγραφο (απόσπασμα)
… Η ουδετερότης της Ελλάδος απέβη ολονέν και περισσότερον απλώς και καθαρώς φαινομενική. Η ευθύνη δια την κατάστασιν ταύτην πίπτει πρωτίστως επί της Αγγλίας και επί της προθέσεώς της όπως περιπλέκη πάντοτε άλλας χώρας εις τον πόλεμον. Η Ιταλική Κυβέρνησις θεωρεί έκδηλον ότι η πολιτική της Ελληνικής Κυβερνήσεως έτεινε και τείνει να μεταβάλη το ελληνικόν έδαφος, ή τουλάχιστον να επιτρέψη όπως το ελληνικόν έδαφος μεταβληθή εις βάσιν πολεμικής δράσεως εναντίον της Ιταλίας. Τούτο δεν θα ηδύνατο να ...
οδηγήση ή εις μίαν ένοπλον ρήξιν μεταξύ της Ιταλίας και της Ελλάδος, ρήξιν την οποίαν η Ιταλική Κυβέρνησις έχει πάσαν πρόθεσιν να αποφύγη.
Όθεν, η Ιταλική Κυβέρνησις κατέληξεν εις την απόφασιν να ζητήση από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν -ως εγγύησιν δια την ουδετερότητα της Ελλάδος και ως εγγύησιν δια την ασφάλειαν της Ιταλίας- το δικαίωμα να καταλάβη δια των ενόπλων αυτής δυνάμεων, δια την διάρκειαν της σημερινής προς την Αγγλίαν ρήξεως, ωρισμένα στρατηγικά σημεία του ελληνικού εδάφους. Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως μη εναντιωθή εις την κατάληψιν ταύτην και όπως μη παρεμποδίση την ελευθέραν διέλευσιν των στρατευμάτων των προοριζομένων να την πραγματοποιήσωσι. Τα στρατεύματα ταύτα δεν παρουσιάζονται ως εχθροί του ελληνικού λαού και η Ιταλική Κυβέρνησις δεν προτίθεται ποσώς, δια της προσωρινής κατοχής στρατηγικών τινών σημείων, επιβαλλομένης υπό της ανάγκης των περιστάσεων και εχούσης καθαρώς αμυντικόν χαρακτήρα, να θίξη οπωσδήποτε την κυριαρχίαν και την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος.
Η Ιταλική Κυβέρνησις ζητεί από την Ελληνικήν Κυβέρνησιν όπως δώση αυθωρεί εις τας στρατιωτικάς αρχάς τας αναγκαίας διαταγάς ίνα η κατοχή αυτή δυνηθή να πραγματοποιηθή κατά ειρηνικόν τρόπον. Εάν τα ιταλικά στρατεύματα ήθελον συναντήση αντίστασιν, η αντίστασις αυτή θα καμφθή δια των όπλων και η Ελληνική Κυβέρνησις θα έφερε τας ευθύνας, αι οποίαι ήθελον προκύψη εκ τούτου.
Αθήναι τη 28η Οκτωβρίου 1940
η απάντηση: Διάγγελμα του Πρωθυπουργού προς τον Ελληνικό Λαό
Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν δια την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους, κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν, και μου ανεκοίνωσεν ότι, προς κατάληψιν αυτών, η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν.
Απήντησα εις τον ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ? εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε δια την Πατρίδα. τας γυναίκας, τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
Η στιγμή επέστη που θα αγωνισθώμεν δια την ανεξαρτησίαν της Ελλάδος, την ακεραιότητα και την τιμήν της. Μολονότι ετηρήσαμεν την πλέον αυστηράν ουδετερότητα και ίσην προς όλους, η Ιταλία, μη αναγνωρίζουσα εις ημάς το δικαίωμα να ζώμεν ως ελεύθεροι Έλληνες, μου εζήτησε σήμερον την 3ην πρωινήν την παράδοσιν τμημάτων του εθνικού εδάφους, κατά την ιδίαν αυτής βούλησιν, και μου ανεκοίνωσεν ότι, προς κατάληψιν αυτών, η κίνησις των στρατευμάτων της θα ήρχιζε την 6ην πρωινήν.
Απήντησα εις τον ιταλόν Πρέσβυν ότι θεωρώ και το αίτημα αυτό καθ? εαυτό και τον τρόπον με τον οποίον γίνεται τούτο ως κήρυξιν πολέμου της Ιταλίας κατά της Ελλάδος. Τώρα θα αποδείξωμεν εάν πράγματι είμεθα άξιοι των προγόνων μας και της ελευθερίας, την οποίαν μας εξησφάλισαν οι προπάτορές μας. Όλον το Έθνος ας εγερθή σύσσωμον. Αγωνισθήτε δια την Πατρίδα. τας γυναίκας, τα παιδιά σας και τας ιεράς μας παραδόσεις.
Νυν υπέρ πάντων ο αγών.
Ι. ΜΕΤΑΞΑΣ
Στις 6 το πρωί της 28ης Οκτωβρίου του 1940 οι σειρήνες της αντιαεροπορικής άμυνας ξύπνησαν την Αθήνα, τα ανακοινωθέντα έγραφαν: «Αι ιταλικαί στρατιωτικαί δυνάμεις προσβάλλουν από της 5.30 σήμερον τα ημέτερα τμήματα … Αι ημέτεραι δυνάμεις αμύνονται του πατρίου εδάφους», οι εφημερίδες ξεσήκωναν τον κόσμο «Ελληνες εις τα όπλα» και οι Ελληνες εν μέσω ζητοκραυγασμών πανηγύριζαν στους δρόμους. Αυτό ήταν το ιστορικό «ΟΧΙ» που γεμάτη υπερηφάνεια και φιλότιμο φώναξε η μικρή και φτωχή χώρα μας απέναντι στην ισχυρή φασιστική Ιταλία του Μουσσολίνι όταν της ζήτησε να παραδώσει τα ελληνικά εδάφη. Είχε έρθει η ώρα της «Μάχης της Ελλάδας» …
Ο ενθουσιασμός του ελληνικού στρατού, η αυθόρμητη παλλαϊκή υποστήριξη του πολεμικού αγώνα και οι ορεινοί όγκοι της Ηπείρου κατέστησαν εφικτή όχι μόνο την αποτελεσματική απόκρουση των ιταλικών στρατευμάτων αλλά και μια θεαματική αντεπίθεση των Ελλήνων μέσα στο αλβανικό έδαφος. Η Μάχη της Ελλάδας, που κάλυψε συνολικά ένα διάστημα 216 ημερών και μπορεί να διακριθεί σε τρεις περιόδους, εξελίχθηκε από την αρχική άμυνα του πάτριου εδάφους (28/10/40 μέχρι 13/11/40), στην ορμητική αντεπίθεση, που απέδωσε την κατάληψη σημαντικών πόλεων και άλλων σημείων της Βορείου Ηπείρου (14/11/40 μέχρι 28/12/49), έως μία ακόμη βαθύτερη προέλαση στο αλβανικόέδαφος, με τη συντριβή της περιβόητης εαρινής επίθεσης των Ιταλών (29/12/40 μέχρι 5/4/41).
Ο ενθουσιασμός του ελληνικού στρατού, η αυθόρμητη παλλαϊκή υποστήριξη του πολεμικού αγώνα και οι ορεινοί όγκοι της Ηπείρου κατέστησαν εφικτή όχι μόνο την αποτελεσματική απόκρουση των ιταλικών στρατευμάτων αλλά και μια θεαματική αντεπίθεση των Ελλήνων μέσα στο αλβανικό έδαφος. Η Μάχη της Ελλάδας, που κάλυψε συνολικά ένα διάστημα 216 ημερών και μπορεί να διακριθεί σε τρεις περιόδους, εξελίχθηκε από την αρχική άμυνα του πάτριου εδάφους (28/10/40 μέχρι 13/11/40), στην ορμητική αντεπίθεση, που απέδωσε την κατάληψη σημαντικών πόλεων και άλλων σημείων της Βορείου Ηπείρου (14/11/40 μέχρι 28/12/49), έως μία ακόμη βαθύτερη προέλαση στο αλβανικόέδαφος, με τη συντριβή της περιβόητης εαρινής επίθεσης των Ιταλών (29/12/40 μέχρι 5/4/41).
Tο συνολικό αποτέλεσμα ήταν η καθήλωση είκοσι επτά ιταλικών μεραρχιών στην Αλβανία από δεκαέξι ελληνικές και η επέκταση των ελληνικών συνόρων 60 χιλιόμετρα μέσα στο αλβανικό έδαφος, γεγονός που προσελήφθη και ως απελευθέρωση ελληνικών εδαφών, της Βορείου Hπείρου.
Παράλληλα προς το στρατό ξηράς, σφοδρούς αγώνες στη θάλασσα έδινε κι ο ελληνικός στόλος, προστατεύοντας τις ελληνικές μεταφορές και παρεμποδίζοντας τις ιταλικές, όπως και προφυλάσσοντας τις ακτές από εχθρικές αποβάσεις και βομβαρδισμούς. Ο ελληνικός στόλος πέτυχε εξαιρετικές νίκες επί των Ιταλών, συμβολική υπόμνηση των οποίων παρέμεινε η δράση του υποβρυχίου Παπανικολής και του πλωτάρχη του, Μίλτωνα Ιατρίδη. Επίσης, η ελληνική αεροπορία, αν και στοιχειωδώς εξοπλισμένη, έδωσε το δικό της αγώνα στην αναχαίτιση των εντυπωσιακά υπέρτερων ιταλικών αεροπορικών δυνάμεων.
Παράλληλα προς το στρατό ξηράς, σφοδρούς αγώνες στη θάλασσα έδινε κι ο ελληνικός στόλος, προστατεύοντας τις ελληνικές μεταφορές και παρεμποδίζοντας τις ιταλικές, όπως και προφυλάσσοντας τις ακτές από εχθρικές αποβάσεις και βομβαρδισμούς. Ο ελληνικός στόλος πέτυχε εξαιρετικές νίκες επί των Ιταλών, συμβολική υπόμνηση των οποίων παρέμεινε η δράση του υποβρυχίου Παπανικολής και του πλωτάρχη του, Μίλτωνα Ιατρίδη. Επίσης, η ελληνική αεροπορία, αν και στοιχειωδώς εξοπλισμένη, έδωσε το δικό της αγώνα στην αναχαίτιση των εντυπωσιακά υπέρτερων ιταλικών αεροπορικών δυνάμεων.
H αναπάντεχη για όλους ελληνική νίκη κατά των Ιταλών αποτέλεσε την πρώτη συμμαχική νίκη κατά των δυνάμεων του Άξονα και χαιρετίστηκε με ενθουσιασμό απ’ ολόκληρο τον αμυνόμενο κόσμο. Αξιοσημείωτος υπήρξε ακόμα και ο γερμανικός θαυμασμός για το ελληνικό κατόρθωμα. H σημασία της εξάλλου ήταν τεράστια. Διέλυσε το μύθο της παντοδυναμίας του Άξονα, ενθάρρυνε αποφασισμένους και διστακτικούς λαούς προς αντίσταση, κατέστρεψε το γόητρο του Μουσολίνι, ενώ καθυστέρησε την προγραμματισμένη επίθεση του Χίτλερ στη Ρωσία.
Η εξέλιξη της μάχης της Ελλάδας μέσα από τους πρωτοσέλιδους τίτλους της εφημερίδας της εποχής, ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ:
Τρίτη 29 Οκτωβρίου 1940: Η Ελλάς ευρίσκεται από χθες σε πόλεμο με την Ιταλίαν. Το έθνος σύσσωμον, μνήμον των παραδόσεών του, εις τα επάλξεις! Οι ήρωες του Καπορέττο, απατεώνες ως πάντοτε, επετέθησαν ημίσειαν ώρα ενωρίτερον της εκπνοής του τελεσιγράφου. Ο ελληνικός λαός καλείται δι’ εμπνευσμένων διαγγελμάτων του βασιλέως και του κυβερνήτου να πράξη το καθήκον του. Ο εθνικός στρατός, μαχόμενος ηρωϊκώς εις τα ελληνοαλβανικά σύνορα αμύνεται μετ’ επικού θάρρους του πατρώου εδάφους. Αεροπορικαί επιδρομαί εναντίον των Πατρών, όπου εσημειώθησαν θύματα, της Κορίνθου, της Ελευσίνος και του Τατοΐου.
Παρασκευή 1 Νoεμβρίου 1940: Η διεθνής προσοχή στρέφεται εις την μάχην της Ελλάδος. Ολόκληρον το έθνος, στρατός και λαός δεν έχουν παρά ένα σύνθημα: ΝΙΚΗ. Μεγάλαι επιτυχίαι των ελληνικών πολεμικών δυνάμεων. Η ελληνική αεροπορία εβομβάρδισε και επολυβόλησεν εκ χαμηλού ύψους εχθρικά τμήματα. Εν αερομαχία κατερρίφθησαν δύο ιταλικά αεροπλάνα και αι ναυτικαί μας δυνάμεις εβομβάρδισαν τα αλβανικά παράλια.
Kυριακή 3 Νοεμβρίου 1940: Μετά την 6η ημέραν του ελληνοϊταλικού πολέμου… Οι Εύζωνοι με εφ’ όπλου λόγχην, εκδιώκοντες τον εχθρόν, εισέδυσαν εις το αλβανικόν έδαφος. Όλαι αι ορειναί διαβάσεις κατέχονται σταθερώς υφ’ ημών, κατελήφθησαν δε εντός εχθρικού εδάφους σημαντικώταται θέσεις.
Τρίτη 5 Νοεμβρίου 1940: Ήρχισε μεγάλη ελληνική αντεπίθεσις. Η υποχώρηση του ιταλικού στρατού λαμβάνει έκτασιν ατάκτου φυγής. Ιταλική φάλαγξ, απολεσθείσα εις την Πίνδον, παραδίδεται μετά του οπλισμού της. Η Κορυτσά ευρίσκεται υπό σφοδρόν και αδιάλλειπτον πυρ του ελληνικού πυροβολικού.
Δευτέρα 11 Νοεμβρίου 1940: Μεγάλαι επιτυχίαι των ελληνικών όπλων. Κατόπιν θυελλώδους ελληνικής αντεπιθέσεως η 3η Μεραρχία των Αλπινιστών, ενισχυμένη δι’ ιππικού, Βερσαλιέρων και φασιστικής Εθνοφρουράς, εξεμηδενίσθη. Εις την άτακτον φυγήν της παρέσυρε και τας σταλείσας εξ Αυλώνος ενισχύσεις. Πολυπληθείς αιχμάλωτοι και πάντοιον υλικόν περιήλθον εις ημετέρας χείρας.
Σάββατον 23 Νοεμβρίου 1940: Ο περιφανής θρίαμβος των ελληνικών όπλων. Η Κορυτσά κατελήφθη χθες υπό του προελαύνοντος ελληνικού στρατού. Ο λαός της πόλεως υπεδέχθη μετ’ ενθουσιωδών εκδηλώσεων τους ελευθερωτάς.
Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 1940: Γενική προέλασις εις το μέτωπον. Κατελήφθη η Μοσχόπολις. 1500 αιχμάλωτοι συνελήφθησαν εν Κορυτσά και πολύ υλικόν.
Δευτέρα 25 Νοεμβρίου 1940: Γενική προέλασις εις το μέτωπον. Κατελήφθη η Μοσχόπολις. 1500 αιχμάλωτοι συνελήφθησαν εν Κορυτσά και πολύ υλικόν.
Κυριακή 1 Δεκεμβρίου 1940: Τα ελληνικά στρατεύματα εισήλθον χθες εις Πόγκραδετς. Οι Ιταλοί υποχωρούν προς την κατεύθυνσιν του Ελβασάν.
Πέμπτη 5 Δεκεμβρίου 1940: Ο ελληνικός στρατός κατέλαβε χθες μετά λυσσώδη μάχην την Πρεμετήν. Γενική υποχώρησις των Ιταλών καθ’ όλην την γραμμήν του Μετώπου.
Σάββατον 7 Δεκεμβρίου 1940: Τα στρατεύματά μας καταλαβόντα την πόλιν των Αγ. Σαράντα, προώθησαν τας γραμμάς των προς Βορράν κάμπτοντα την ιταλική αντίστασιν. Εις τον λιμένα των Αγ. Σαράντα ανευρέθη ημιβυθισμένον το βομβαρδισθέν υπό της αεροπορίας ιταλικόν αντιτορπιλικόν – Άπειρα λάφυρα εις χείρας μας. Το Αργυρόκαστρον και το Δέλβινον εγκαταλείφθησαν υπό του ιταλικού στρατού.
Δευτέρα 9 Δεκεμβρίου 1940: Τα ελληνικά στρατεύματα, μετά νικηφόρους αγώνας, εισήλθον χθες εις το Αργυρόκαστρον.
Τρίτη 24 Δεκεμβρίου 1940: Τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβον χθες την Χειμάρραν.
Κυριακή 28 Δεκεμβρίου 1940: Νέος άθλος του ναυτικού μας: Το ελληνικόν υποβρύχιον Παπανικολής περιπολούν ανά την Αδριατικήν προσέβαλεν ιταλικήν νηοπομπήν και κατεβύθισε τρία οπλιταγωγά.
Σάββατον 11 Ιανουαρίου 1941: Τα ελληνικά στρατεύματα κατέλαβον χθες την Κλεισούραν. Εξαιρετικής σπουδαιότητος δια την εξέλιξιν των επιχειρήσεων η νέα επιτυχία. Συνελήφθησαν 600 αιχμάλωτοι και περιήλθον εις χείρας μας άρματα μάχης.
Κυριακή 2 Φεβρουαρίου 1941: Το νέον λαμπρόν κατόρθωμα του Β. Ναυτικού: Το ελληνικόν υποβρύχιον Παπανικολής ετορπίλλισε προχθές έμφορτον μεταγωγικόν σκάφος εις τα εχθρικά ύδατα.
Δευτέρα 7 Απριλίου 1941: Εις τα βουνά της Μακεδονίας γράφεται μια νέα εποποιία ασύλληπτων ηρωισμών. Από της πρωΐας της χθες η Ελλάς και η Νοτιοσλαυία, υποστάσαι απρόκλητον επίθεσιν, ευρίσκονται εμπόλεμοι με την Γερμανίαν. Και η Ιταλία εκήρυξε τον πόλεμον εναντίον της Νοτιοσλαυίας. Τα στρατεύματά μας αμύνονται συγκρατούντα κρατερώς τας θέσεις των.
Σάββατον 12 Απριλίου 1941: Με πνεύμα αδαμάστου μαχητικότητος και με ακλόνητον πεποίθησιν επί την τελικήν νίκην, ο ηρωικός ελληνικός στρατός, βοηθούμενος από τους γενναίους Άγγλους, αντιμετωπίζει τον νέον εισβολέα.
Δευτέρα 28 Απριλίου: Την 8:25 π.μ. της χθες ο γερμανικός στρατός εισήλθεν εις Αθήνας. Πώς συντελέσθη η παράδοσις των Αθηνών και του Πειραιώς εις τας γερμανικάς αρχάς. Εις τον δήμαρχον των Αθηνών ανετέθησαν άπασαι αι εξουσίαι εις την πρωτεύουσαν.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου