«Σχέδιο Ήλιος»: ένα πολύ «φωτεινό» όνομα για ένα από τα «σκοτεινότερα» προγράμματα …

Αυτές τις μέρες διάβηκε την πόρτα της Βουλής ένα από τα πιο σκοτεινά νομοσχέδια, παρά το «φωτεινό» του όνομα: το «Σχέδιο Ήλιος».

Το ΥΠΕΚΑ σπεύδει να το χαρακτηρίσει ως το «Εθνικό Αναπτυξιακό Πρόγραμμα εξαγωγής ηλιακής ενέργειας».

Εμείς πάλι θα λέγαμε απλά ότι πρόκειται για ένα δώρο μας προς τους Γερμανούς: θα εγκαταστήσουμε φωτοβολταϊκά συστήματα παραγωγής ενέργειας παντού στην ελληνική επικράτεια με αποκλειστικό σκοπό την εξαγωγή της παραγόμενης ενέργειας στη Γερμανία.

Και όλα αυτά … με δικά μας έξοδα !

Θέλουν τη συνολική δυναμικότητα των συστημάτων που θα κατασκευαστούν στα 10 GW.

Μας μιλάνε για ένα κόστος αρχικής επένδυσης στα 20 δις ευρώ. Φοβόμαστε την τελική...
επένδυση 3-6 φορές παραπάνω, δεδομένων των «κλασικών» αποκλίσεων ανάμεσα στις αρχικές ανακοινώσεις και τα τελικά μεγέθη, της απαραίτητης αναβάθμισης των δικτύων μεταφοράς ηλεκτρικής ενέργειας, των επιστημονικών-τεχνικών δεδομένων και των «γερμανικών πηγών».

Αποφεύγουν να μας μιλήσουν για το χρηματοδοτικό σχήμα που θα επιλεγεί για να «τρέξει» το έργο. Αφήνουν μόνο να διαρρέει ότι το σύνολο των κεφαλαίων θα δοθεί ως δάνειο στην Ελλάδα, αυξάνοντας σημαντικά το εξωτερικό χρέος της χώρας!

Θέλουν ως «δανειστή» τη Γερμανική Κρατική Τράπεζα (KfW) ή/και την Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων (ΕΤΕπ). Εφόσον ολοκληρωθεί το έργο και φτάσει η ενέργεια στην Γερμανία, τότε και μόνο τότε μπορεί να «διαγραφεί» ως και το 70% του χρέους αυτού! Το υπόλοιπο θα μας μείνει «προίκα», καθώς ως «fast track» διαδικασία το χρηματοδοτούμε –έτσι κι αλλιώς- με ένα 30%!

Η κυριότερη φυσικά συμμετοχή της χώρας στο «Ήλιος» είναι η δέσμευση δημόσιας γης σε έκταση που εκτιμούμε ότι θα ξεπερνά τα 1.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα, κάτι παραπάνω δηλαδή από τη Χίο!

Για να αποκτηθεί η γη αυτή, στο σχετικό νομοσχέδιο σκαρφίζονται τη δημιουργία της εταιρίας «Σχέδιο Ήλιος ΑΕ».

Μια εταιρία – δερβέναγας, πλήρως ελεγχόμενη από το ΥΠΕΚΑ, με απίστευτες υπερεξουσίες, η οποία πρακτικά κάνει τα πάντα και δεν ελέγχεται από κανέναν.

«Εξαιρείται από τις διατάξεις για τους οργανισμούς και τις επιχειρήσεις του δημοσίου τομέα».

Τα ακίνητα θα της παραχωρούνται δωρεάν και ελεύθερα από δικαιώματα τρίτων.

Την ίδια στιγμή, θα έχει και την αποκλειστική ευθύνη για τη μεταφορά της ηλεκτρικής ενέργειας. Άρα θα αναβάλει και το σχετικό κόστος. Όπως και την «ευθύνη» αν η ηλεκτρική ενέργεια τελικά «δεν μεταφερθεί».

Για όλα τα παραπάνω, η εταιρία θα λειτουργεί «κατ’ εξαίρεση από κάθε κείμενη διάταξη».

Στις περιπτώσεις εκτάσεων με αδιευκρίνιστο ιδιοκτησιακό καθεστώς (διεκδικούμενα, δασικά, κ.α.) θα προβαίνει, πρακτικά, στις «δυναμικές απαλλοτριώσεις» τους. Τη στιγμή που δεν έχουν κυρωθεί ακόμα οι δασικοί χάρτες και δεν έχει ολοκληρωθεί το κτηματολόγιο.

Το μετοχικό της κεφάλαιο, ύψους ενός εκατομμυρίου ευρώ, θα χρηματοδοτηθεί από το «Πράσινο Ταμείο». Χρήματα δηλαδή της φορολογίας μας, που θα στερηθεί το φυσικό μας περιβάλλον.

Προβλέπεται η δυνατότητα να της καταβάλλονται «επιχορηγήσεις από εθνικούς ή ευρωπαϊκούς πόρους μέσω του Προγράμματος Δημοσίων Επενδύσεων».

Τα έσοδα της Εταιρείας θα διατίθενται αποκλειστικά «για την αποπληρωμή του δημόσιου χρέους της χώρας». Έσοδα που το ΥΠΕΚΑ τα υπολογίζει στα 80 δις ευρώ σε διάστημα 25 χρόνων. Δηλαδή 3 – 4 δις ευρώ το χρόνο. Η εκτίμηση στηρίζεται στις τιμές Νοεμβρίου 2011 για την πώληση της ηλεκτρικής ενέργειας. Παραδοχή που είναι βέβαια στον αέρα. Μόνο τις τελευταίες βδομάδες οι εγγυημένες τιμές αγοράς ηλεκτρικής ενέργειας από φωτοβολταϊκά στην Γερμανία έπεσαν κατά 15%.

Από τις πρώτες εξαγγελίες της Ελληνικής Κυβέρνησης, προκύπτουν δύο βασικά ερωτήματα. Α) Πόσο πράσινο είναι το έργο; και Β) Είναι το σχέδιο αυτό εφικτό και βιώσιμο και ποιο το πραγματικό όφελος της χώρας;

Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι πρόκειται για ένα τεραστίου μεγέθους πρόγραμμα. Η κλίμακα του έργου γίνεται φανερή αν λάβουμε υπόψη ότι η δυναμικότητα των φωτοβολταϊκών συστημάτων που εξαγγέλλεται ότι θα κατασκευαστούν (10 GW), είναι ίδιας τάξης μεγέθους, με τα 13 GW που αντιστοιχούν στη συνολική εγκατεστημένη ισχύ της ΔΕΗ στην Ελλάδα.

Επομένως θα απαιτηθεί η κατασκευή τεράστιων εγκαταστάσεων σε μεγάλες εκτάσεις του δημοσίου, με εξαιρετικά δυσμενείς επιπτώσεις στο περιβάλλον: μικρο-κλίμα, χλωρίδα-πανίδα, αισθητική του τοπίου, υποβάθμιση ή καταστροφή ευαίσθητων οικοσυστημάτων κ.α.

Ειδικότερα η οπτική όχληση που επέρχεται από την εγκατάσταση των συστημάτων σε μεγάλα δημόσια γεωτεμάχια, έρχεται σε σύγκρουση με τον τουρισμό, τομέα-κλειδί για οποιαδήποτε αναπτυξιακή προοπτική στην Ελλάδα.

Η υλοποίηση των έργων θα γίνει με βάση το νέο Νόμο 4014/21.9.2011. ο οποίος επιτρέπει περιβαλλοντική αδειοδότηση εγκαταστάσεων με όρους «fast-track», γεγονός που αυξάνει στο κόκκινο την ανησυχία για τις περιβαλλοντικές επιπτώσεις που θα προκαλέσει η εφαρμογή του σχεδίου «Ήλιος».

Μήπως όμως θα πρέπει να δεχτούμε την «παράπλευρη περιβαλλοντική απώλεια» αν όντως το σχέδιο Ήλιος μπορεί να βοηθήσει τη χώρα στην «ανάπτυξη», την «αποπληρωμή του χρέους», και παράλληλα να εξασφαλίσει κάποιες θέσεις εργασίας, όπως θα ισχυριστούν;

Μια προσεκτική ματιά στα τεχνοοικονομικά δεδομένα του σχεδίου πείθει για το αντίθετο.

Η ιδέα κατασκευής φωτοβολταϊκών συστημάτων σε μια ηλιόλουστη περιοχή στην Ελλάδα ακούγεται λογική, αλλά η ιδέα μεταφοράς της παραγόμενης ενέργειας χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά είναι το λιγότερο αμφιλεγόμενη, καθώς,

·         Τα υφιστάμενα δίκτυα δεν επαρκούν για τη μεταφορά ηλεκτρικής ενέργειας τέτοιου μεγέθους. Επιπλέον για να χρησιμοποιηθούν τα υφιστάμενα δίκτυα μεταφοράς άλλων χωρών θα πρέπει να πληρωθεί «ενοίκιο».

·         Υπάρχουν απώλειες 4% κατά τη μεταφορά , γεγονός που καθιστά την ενέργεια ακριβότερη

·         Σίγουρα απαιτείται η κατασκευή νέας γραμμής μεταφοράς της οποίας το κόστος είναι κολοσσιαίο, ανάλογο με το κόστος του υπολοίπου σχεδίου

·         Είναι μία επένδυση που δεν δημιουργεί παρά ελάχιστες νέες θέσεις εργασίας

Από την άλλη μεριά για να παράγει το «Πρόγραμμα Ήλιος» σημαντικά οφέλη για τη χώρα, θα πρέπει η Ελλάδα να κατέχει το σύνολο των εγκαταστάσεων ή το μεγαλύτερο ποσοστό του δικαιώματος χρήσης και πώλησης της παραγόμενης ενέργειας. Ωστόσο είναι φανερό ότι η Ελλάδα δεν μπορεί πρακτικά να χρηματοδοτήσει στις παρούσες συνθήκες ούτε ένα ελάχιστο κομμάτι του έργου. Η χρηματοδότηση θα γίνει λοιπόν από το εξωτερικό κυρίως με νέο δανεισμό!

Η Γερμανία δηλαδή βάζει τα κεφάλαια, ενώ η Ελλάδα βάζει τη γη τα χρήματα τον ήλιο και την ενέργεια (καθώς και τις fast track διαδικασίες)!

Ωστόσο για τις διεθνείς αγορές, η γη και ο ήλιος αποτιμώνται ελάχιστα. Διεθνείς αναλυτές εκτιμούν ότι από τη στιγμή που η Ελλάδα δε συμμετέχει με ίδια κεφάλαια στη χρηματοδότηση του έργου, δεν μπορεί παρά να λάβει λιγότερο από 1% στα δικαιώματα χρήσης και πώλησης της παραγόμενης ενέργειας. Πως λοιπόν το ΥΠΕΚΑ ανακοίνωνε αρχικά ότι η χώρα θα έχει το 30% των δικαιωμάτων χρήσης και πώλησης; Όπως είπαμε παραπάνω μάλλον με νέο δανεισμό! Για να αποπληρώσει υποτίθεται το δημόσιο χρέος (δηλαδή ένα παλιότερο δάνειο).

Ο «δανειστής» θα έχει τον «έλεγχο» και τα αποκλειστικά «κέρδη» του προγράμματος. Το όφελος για τις Γερμανικές εταιρείες του κλάδου των φωτοβολταϊκών, το Γερμανικό Δημόσιο, καθώς και για μερικές κατασκευαστικές εταιρείες στην Ελλάδα είναι προφανές. Οι Έλληνες εργαζόμενοι θα κερδίσουν ελάχιστες και προσωρινές θέσεις εργασίας στον κατασκευαστικό κλάδο αλλά την ίδια στιγμή θα επιβαρυνθούν με νέο χρέος.

Άλλη μια υπέροχη ιδέα για τις αγορές άλλο ένα βάρος για τον Ελληνικό λαό.

Των Παναγιώτη Κορκολή - Μιχάλη Μπούργου 

(Ο Παναγιώτης Κορκολής και ο Μιχάλης Μπούργος είναι μέλη της Ομάδας «Οικολογικό Χρέος» από την Πρωτοβουλία για Συγκρότηση Επιτροπής Λογιστικού Ελέγχου)

Δημοσίευση: «Αριστερό Βήμα»