Ben Slot: η Νάξος στα Γενικά Αρχεία της Ολλανδίας 1790 1821 (A)

Στα Γενικά Αρχεία του Κράτους των Κάτω Χωρών υπάρχουν ανάμεσα στα έγγραφα της Ολλανδικής πρεσβείας της Κωνσταντινούπολης, πολλές πληροφορίες για τη Νάξο από το 1790 και εξής. Οι πληροφορίες προέρχονται τόσο στα ημερολόγια που έγραψε ο καγκελάριος και έπειτα επιτετραμμένος της πρεσβείας Γκασπάρ Τέστα από το 1790 ως τα 1810 όσο και στα γράμματα που ο πρόξενος των Κάτω Χωρών στη Νάξο Φραγκίσκος Σομμαρίπας έγραψε στον Τέστα.
Τα χειρόγραφα αυτά περιέχουν πληροφορίες για την... πολιτική και οικονομική κατάσταση της Νάξου, για τις επιδημίες, τον τουρισμό, τους Ναξίους που έκαναν καριέρα αλλού και τέλος την περιγραφή των γεγονότων της 6ης Μαΐου του 1821 ημέρα της κηρύξεως της επαναστάσεως στη Νάξο. Παρακάτω βλέπουμε τα καταγεγραμμένα γεγονότα από 1790 μέχρι το 1819 όπως τα΄κατέγραψε και τα επιμελίθηκε ο Ολλανδός ιστορικός Ben Slot:

3 Οκτωβρίου 1790
Ο Νάξιος Γιαννάκης Φραγκόπουλος, που είχε υπηρετήσει σαν διερμηνέας στις διαπραγματεύσεις για τη σύναψη συνθήκης μεταξύ Τουρκίας και Πρωσίας, δέχθηκε επίτιμο καφτάνι από τους Τούρκους. Ο Φραγκόπουλος υπήρξε δραγομάνος της Πρωσίας και τον βρίσκουμε πολλές φορές να μετέχει στα δείπνα της Ολλανδικής Πρεσβείας.

24 Μαΐου 1793
Έφθασε στην Πόλη ο Μπαρότζης συνταγματάρχης του Ρωσικού στρατού. Ήρθε να νοικιάσει ένα κονάκι για την υποδοχή της μεγάλης Ρωσικής πρεσβείας. Ο Μπαρότζης είναι ραγιάς από τη Νάξο και κατέχει τη τιμητική αυτή θέση, γιατί στον πόλεμο (δηλαδή στην εποχή του Λάμπρου Κατσώνη) υπήρξε κατάσκοπος των Ρώσων.

12 Ιουνίου 1793
Ο Μπαρότζης είχε συνάντηση με τον Ρέις Εφέντη (τούρκο υπουργό των εξωτερικών)

6 Νοεμβρίου 1793
Διαμάχη για το γάμο του Ε Γκωδιν, γραμματέα της Γαλλικής πρεσβείας, με την Άννα Σομμαρίπα από τη Νάξο, επειδή ο Γκωδίν είναι Ιακωβίνος και δεν επιτρέπεται εκκλησιαστικός γάμος Ιακωβίνων.

9 Μαρτίου 1795
Αναχώρησε από την Πύλη ο συνταγματάρχης Μπαρότζης με δώρο 8000 πιάστρα και ορισμένα άλλα δώρα τούρκων υπουργών.

8 Δεκεμβρίου 1802
Ο Γιαννάκης Φραγκόπουλος (Φραγκόπουλος Αγάς) γραμματέας της Οθωμανικής πρεσβείας στο Παρίσι επέστρεψε στην Πόλη

10 Μαρτίου 1803
Ταραχές στη Νάξο μεταξύ Καθολικών και Ορθοδόξων. Ο αρχιεπίσκοπος των Καθολικών υποχρεώνεται να αναχωρήσει στην Κωνσταντινούπολη μέχρι να επανέλθει η τάξη.

21 Μαρτίου 1807
Στη Νάξο προκλήθηκε ταραχή από Κεφαλλονίτες και άλλους ύποπτους τύπους που κατά τύχη βρίσκονταν τότε στο νησί, μαζί με ντόπιους κατοίκους έκαναν επίθεση εναντίων των καθολικών και έκαψαν αναίσχυντα άγαλμα του αυτοκράτορα Ναπολέοντα μέσα στη Χώρα. Ακόμα ανάγκασαν τον πρόξενο της Γαλλίας, Λαστίκ ντε Βιγκουρού να κατεβάσει την κονκάρδα.

22 Μαρτίου 1807
Ο πρεσβευτής της Γαλλίας πληροφορήθηκε τα καθέκαστα και ζήτησε από την Πύλη πλήρη και καθαρή ικανοποίηση για την πυρπόληση του αγάλματος του αυτοκράτορα και παραδειγματική τιμωρία των ενόχων πρωταιτίων. Αποστέλλονται αμέσως φιρμάνια στη Νάξο με μπουμπαχήρ (δικαστικό κλητήρα) για να τους οδηγήσει εδώ για να τιμωρηθούν αυστηρά.

31 Αυγούστου 1811
Στη Νάξο και Πάρο έπεσε επιδημία που προκάλεσε μεγάλη καταστροφή. Στη Νάξο σε ένα χωριό πέθαναν όλοι. Λέγεται ότι ο μητροπολίτης των Ορθοδόξων υπήρξε ένα από τα θύματα, φημολογείται ότι επρόκειτο για κίτρινο πυρετό που ένα αμερικάνικο πλοίο μετέφερε στην Πάρο.

11 Νοεμβρίου 1816
Πριν από λίγο καιρό έγιναν νέοι πριμάτοι στο Κάστρο. Αυτοί κατηγόρησαν τον πρόξενο της Ολλανδίας προς τον Καπουδάν Πασά. Στο Κάστρο προκλήθηκε διαμάχη για την πληρωμή των τούρκικων φόρων, επειδή ορισμένοι δεν αναγνώρισαν τους νέους πριμάτους όπως τα μοναστήρια, ο αρχιεπίσκοπος και μερικοί άλλοι.

7 Ιουλίου 1817
Ο Ιάκωβος Σομμαρίπα σαν αντιπρόσωπος των Λατίνων στέλνει αναφορά στον Τέστα και παραπονιέται εναντίον του Φραγκίσκου Σομμαρίπα προξένου της Ολλανδίας. Ο Φραγκίσκος υπήρξε σύνδικος του Κάστρου το 1811. Ήταν φίλος του δραγομάνου του τουρκικού στόλου Χαντζερλή, στα 1812 ο Φραγκίσκος έγινε επίτροπος και αφού σύναξε τους ετήσιους φόρους έμεινε χρέος στην κοινότητα και αρνείται την καταβολή του.
Ο Καπουδάν πασάς απέστειλε δραγουμάνο, για να βάλει τέλος στη διαμάχη αλλά ο Φραγκίσκος διέθετε ισχυρούς φίλους και οι αντίπαλοι του αναγκάστηκαν να καταφύγουν στη Σμύρνη. Ο Τέστα ωστόσο πήρε επιστολές του καθολικού αρχιεπισκόπου Β Καρέσση και δεκατεσσάρων προεστών του Κάστρου που ανέφεραν ότι τα παράπονα του Ιακώβου ήταν ανυπόστατα.

28 Μαρτίου 1819
Έφθασε στη Νάξο το Ολλανδικό πολεμικό πλοίο Λυνξ

12 Οκτωβρίου 1819
30 πειρατές υπό την αρχηγία του κρητικού Λαγουδάκη, λεηλάτησαν ένα καΐκι κοντά στη Νάξο

15 Νοεμβρίου 1819
Πειρατές προξένησαν μεγάλη ζημιά στη Νάξο. Ο Μαμούτ Μπέης τους κατεδίωξε. Δύο προσέφυγαν στη Σαντορίνη όπου οι πριμάτους τους συνέλαβαν και τους απέστειλαν στην Πόλη

BEN SLOT

ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ