«ΣΤΕΡΝΗ ΜΟΥ, ΓΝΩΣΗ» ! . .

Η Ιστορία μιλάει με γεγονότα – δεν είναι φάρσα
«Φαρσέρ» είναι οι άνθρωποι
που την υποτιμούν ή την ξεχνούν . . .
Όλες οι μεγάλες αλλαγές στον κόσμο επιβεβαιώνουν ότι η Ιστορία επαναλαμβάνεται.
Ξαναγράφεται σε άλλους καιρούς, με άλλα πρόσωπα, άλλες συγκυρίες, άλλους συσχετισμούς,  Αλλά ( σύμπτωση ;  ούτε για αστείο ) με τα ΙΔΙΑ ΑΙΤΙΑ που γκρεμίστηκαν...
αυτοκρατορίες – υπερδυνάμεις και εξαφανίστηκαν έθνη και πολιτισμοί.
Στο βαθύ και νεότερο χτες για την πτώση (ας πούμε τις πολύκροτες) Σπάρτης, Αθήνας, Ρώμης, Κωνσταντινούπολης, Βαστίλης, Λονδίνου, Μόσχας, Βερολίνου καταγράφει (περίπου) όμοιους κυρίαρχους λόγους που προκάλεσαν τις παγκόσμιες μεταβολές.
Όπως : ανίκανοι – φαύλοι διάδοχοι, αυταρχισμοί, αποκλεισμοί, εκφυλισμοί, διχασμοί, διάλυση.
Σε αυτή την Ιστοσελίδα, αρέσουν (και δημοσιεύει ),τα κείμενα μνήμης – γνώσης. 
Γιατί θυμίζουν και σήμερα ότι παθαίνουμε – ΤΟ ΠΑΘΑΙΝΟΥΜΕ- – γιατί ξεχνάμε.
Ισχύει, το «Στερνή μου γνώση να σε είχα πρώτα» ! . .

Η ΠΤΩΣΗ ΤΗΣ ΣΠΑΡΤΗΣ
Κείμενο Ειδικού Συνεργάτη.





Λεύκτρα, καλοκαίρι του 371 π.Χ.
Οι Θηβαίοι παρατάσσονται απέναντι στους Σπαρτιάτες.
Οι Λακεδαιμόνιοι, είναι αήττητοι σε παράταξη μάχης εδώ και δύο αιώνες.
Στη θέα του ανίκητου και υπεράριθμου στρατού των Σπαρτιατών, οι Θηβαίοι δειλιάζουν. Όμως ο Επαμεινώνδας τους ενθαρρύνει και εξαπολύοντας αστραπιαία επίθεση με το ιππικό δημιουργεί σύγχυση στους αντιπάλους του.
Αντί της ενιαίας γραμμής μετώπου που ακολουθούνταν μέχρι τότε, ο Επαμεινώνδας χώρισε τη φάλαγγά του σε δύο τμήματα εκ των οποίων το ένα διενεργούσε επίθεση και το άλλο άμυνα. Η παράταξη αυτή ονομάστηκε από τον ίδιο, λοξή φάλαγγα. Με αυτή την τακτική ο Θηβαίος στρατηγός έγειρε την πλάστιγγα προς το μέρος του.   



Στο τέλος, οι Σπαρτιάτες ηττήθηκαν. Η μάχη των Λεύκτρων σημαίνει το τέλος της κυριαρχίας τους που θα επιστεγαστεί εννέα χρόνια αργότερα με τη μάχη της Μαντίνειας.  
Η αιτία της μεγάλης νίκης των Θηβαίων αποδίδεται στην στρατιωτική ευφυΐα του Επαμεινώνδα που δεν αμφισβητείται. Άλλες απόψεις αποδίδουν την ήττα των Σπαρτιατών στη κόπωση των συνεχών πολέμων, όπου σίγουρα έπαιξε κάποιο ρόλο.



Η σημαντικότερη και λιγότερο εμφανής αιτία της πτώσης των Σπαρτιατών, έρχεται από το εσωτερικό της. Η διάβρωση της μεγαλύτερης πολεμικής μηχανής της αρχαιότητας δημιουργήθηκε εκ των έσω.

Όταν μετά το τέλος των Μεσσηνιακών πολέμων, η Σπάρτη εξέρχεται νικήτρια, το άμεσο ζήτημα που κλήθηκε να λύσει η αριστοκρατία, ήταν η ανακατανομή της γης. Αντίθετα με ότι συνέβη στην Αθήνα, η αναδιανομή των κλήρων εφαρμόστηκε, δημιουργώντας ένα ευρύτερο σώμα πολιτών, των Ομοίων.

Από εκείνη τη στιγμή, κάθε σπαρτιάτης είναι δεμένος με τον κλήρο του και όλα τα δικαιώματά του απορρέουν από αυτή τη σχέση. Η κατοχή του κλήρου, εξασφαλίζει το εισόδημα για να ζει ο ίδιος και η οικογένεια του, να μετέχει στα κοινά συσσίτια και η θέση του στο σώμα των ομοίων του εξασφαλίζει πλήρη πολιτικά δικαιώματα, όπως συμμετοχή στη Λαϊκή Συνέλευση (Απέλλα) και καθορισμό των στρατιωτικών του υποχρεώσεων.




Αυτή η αμφίδρομη σχέση της κατοχής εγγείου ιδιοκτησίας και της θέσης στο σώμα των ομοίων καθόριζε ουσιαστικά όλες τις δραστηριότητες των σπαρτιατών. Απώλεια μίας εκ των δύο ιδιοτήτων σήμαινε αυτόματη υποβάθμιση και στέρηση δικαιωμάτων. 

Η συρρίκνωση του σώματος των ομοίων, είναι φυσική συνέπεια του καταστροφικού Πελοποννησιακού πολέμου, αλλά και άλλων κοινωνικών μεταβολών. Πολλοί Σπαρτιάτες πλουτίζουν ή αυξάνουν την ακίνητη περιουσία τους, σε βάρος των συμπολιτών τους. Διαταράσσεται ανεπανόρθωτα η αρχή της ισότητας, αφού η ιδιοκτησία γης συγκεντρώνεται σε λίγα χέρια. Πολλοί Σπαρτιάτες χάνουν την κοινωνική τους θέση και νέες τάξεις εμφανίζονται

Η ηγεμονία της Σπάρτης στον Ελλαδικό χώρο, επέφερε και αλλαγές στις οικονομικές αντιλήψεις των ανθρώπων της. Η επαφή με τις άλλες πόλεις άλλαξε τον τρόπο σκέψης τους.  Οι αρμοστές στις κατακτημένες πόλεις, απόκτησαν εκτεταμένη εξουσία, διαπιστώνοντας  πως ήταν εφικτό να εξασφαλίσει κάποιος εισόδημα – πόσο μάλλον να πλουτίσει – και με άλλους τρόπους, πέρα  από την εκμετάλλευση των χωραφιών.



Επομένως ήταν αμφίβολη, η επιστροφή στο κλειστό περιβάλλον υπακοής της Σπάρτης.
Αντίθετα με όσα διέδιδαν οι ολιγαρχικοί κύκλοι στην Αθήνα, οι Σπαρτιάτες φαίνεται πως είχαν ιδιαίτερη σχέση με την  χρηματική οικονομία. Το υποδηλώνουν οι καταγραφές των συσσιτίων, οι αγοραπωλησίες κινητής και ακίνητης περιουσίας, η αγορά με πλήθος πωλητών και πάγκων. Άλλες ιστορικές πηγές αναφέρουν την προσπάθεια εισαγωγής νομίσματος, την συσσώρευση πλούτου σε χρυσάφι και την αυξητική τάση των Σπαρτιατών στο χρηματισμό

Στο στρατιωτικό τομέα, φαίνεται πως η σχέση οπλίτη – πολίτη περνάει κρίση, με την συμμετοχή χιλιάδων ειλώτων στο σπαρτιατικό στρατό. Ο αριθμός των ομοίων έχει μειωθεί δραματικά, ανατρέποντας την προϋπάρχουσα ισορροπία. Η συμμετοχή των ειλώτων στο σώμα των οπλιτών  μπορεί να γίνεται με αντάλλαγμα την ελευθερία τους, ή ίσως  και κάποιο κομμάτι γης.



Τα αναπαλλοτρίωτα κεκτημένα των ομοίων φαίνεται να έχουν διαρραγεί. Όπως και
η συνοχή της σπαρτιατικής κοινωνίας. Η πολιτεία  των Λακεδαιμονίων οπλιτών δεν επαρκεί για να ανανεώσει την πολεμική της μηχανή, καθώς οι Όμοιοι δεν είναι οι αποκλειστικοί υπερασπιστές της πόλης, ούτε οι κύριοι δικαιούχοι των πατροπαράδοτων κλήρων.
Όταν προς το τέλος του Πελοποννησιακού πολέμου, η Σπάρτη θα χρησιμοποιήσει μισθοφόρους, είναι μια προφανής ένδειξη πως το σώμα των ομοίων έχει υποστεί δραματική μείωση.
 Η ολιγανθρωπία και ο αποκλεισμός των πολιτών από τα κοινά, αποτέλεσε το «κύκνειο άσμα» μιας υπερδύναμης.

Σήμερα, το δημογραφικό και ο αποκλεισμός ολόκληρων κοινωνικών ομάδων – όπως των  νέων – αποτελεί τη μεγαλύτερη απειλή του ανεπτυγμένου κόσμου.

Όσο οι δυτικές κοινωνίες δεν αντιμετωπίζουν αυτές τις απειλές δεν θα έχουν καμία ελπίδα εξόδου από την κρίση.

Οι εποχές και οι κύκλοι της ανάπτυξης θα είναι ιστορικές καταγραφές ενός μακρινού παρελθόντος.    

 

 

 

Νάσος Τσαγκανέλης