Η Πραγματική Αξία των Πάντων

Όταν με το καλό περάσει αυτή η κρίση, ο ιστορικός του μέλλοντος έχοντας όλη την εικόνα μπροστά του και με αντικειμενικό πλέον μάτι, δεν θα περιγράψει την περίοδο 2009-2014 σαν χούντα που δεν τελείωσε το 73’, ούτε το πολίτευμα σαν φασισμό ή κατοχή ή καπιταλισμό, θα την περιγράψει σαν μία ακόμα «by the book» περίοδο ύφεσης μίας πρότερης υπερδιογκωμένης οικονομίας και σαν μία άκρως αναμενόμενη διόρθωση ενός παρατεταμένου λανθάνοντος και άκρως χειραγωγημένου οικονομικού μοντέλου.
Ακόμα είναι φρέσκιες οι αναμνήσεις της φούσκας που διήρκησε 30 χρόνια τώρα περίπου σε όλους μας. Η ευημερία κυριάρχησε ολοκληρωτικά την Ελλάδα. Η ακατάσχετη πίστωση σε συνδυασμό με την κακοδιαχειρίση της τροφοδότησε την οικονομική διαστολή των πάντων, γεγονός που γαλούχισε την φούσκα της υπερδόμησης ακινήτων η οποία πολύ εύλογα εν συνεχεία μεταλλάχθηκε σε...
ένα τέρας χρέους.
Το άμεσο αντίκτυπο της κρίσης χρέους στην πραγματική αγορά ήταν ότι για οποιοδήποτε προιόν ή υπηρεσία ο κόσμος πήρε δάνειο ή έλαβε πίστωση, να υποτιμήθεί βιαίως η αξία του προιόντος και της υπηρεσίας αυτής καθ’αυτής και για οποιοδήποτε προιόν ή υπηρεσία δεν χρειάστηκε να πάρει δάνειο ή να λάβει πίστωση, να υπερτιμηθεί.
Για να το κάνω πιό λιανά, π.χ. ο κόσμος τα τελευταία 30 χρόνια δανείστηκε κυρίως για να εξασφαλίσει ακίνητα, αυτοκίνητα, ρούχα και ταξίδια αλλά δεν δανείστηκε για να εξασφαλίσει τρόφιμα, πετρέλαιο, ρεύμα και περίθαλψη. Τώρα η αξία των ακινήτων, των αυτοκινήτων, των ρούχων και των ταξιδιών καταρρέει και η αξία των τροφίμων, του πετρελαίου, του ρεύματος και της περίθαλψης απογειώνεται. Εν ολίγης όποια αξία φούσκωσε πρό κρίσης, τώρα ξεφουσκώνει και όποια πρό κρίσης ήταν ξεφουσκωμένη, τώρα φουσκώνει. Ότι υπερεκτιμήθηκε, υποτιμάτε και ότι ήταν υποτιμημένο τώρα υπερτιμάτε.
Όποιος λοιπόν αγόρασε προιόν ή υπηρεσία υπερτιμημένη, ήδη γεύεται στο πετσί τις επιπτώσεις της υποτίμησης αυτού/της (=loser) και παρόμοια όποιος αγόρασε προιόν ή υπηρεσία υποτιμημένη ήδη γεύεται στο πετσί επίσης τις επιπτώσεις της υπερτίμησης αυτού/της. (=winner)
Στερνή μου γνώση να σ’είχα πρώτα λέει ο κόσμος τώρα αλλά από την άλλη είχαμε τριάντα και ολόκληρα χρόνια και για να συνετιστούμε αλλά παρασυρθήκαμε στον οίστρο της ανάπτυξης και της πλεονεξίας μας ξεχνώντας όλες τις βασικές αρχές και αξίες. Και τώρα μέσα σε 4 χρόνια έχοντας χάσει σχεδόν τα πάντα, βάζουμε αναγκαστικά και με το ζόρι μυαλό και επιστρέφουμε «the hard way» στις βασικές αρχές και κανόνες είτε μας αρέσει είτε όχι. Ότι δεν μάθαμε τα τελευταία 30 χρόνια με τον καλό και ευγενικό τρόπο, το μαθαίνουμε τώρα με τον κακό και τον βίαιο. Το σύστημα αξιών ακόμα διορθώνεται λοιπόν βιαίως ταυτόχρονα και πρός τα πάνω και πρός τα κάτω και ο κύκλος θα κλείσει τελικά εκεί από όπου άρχισε. Στην πραγματική αξία των πάντων. Επομένως ποιά είναι η πραγματική αξία των ακινήτων και των αυτοκινήτων και ποιά είναι γενικότερα η πραγματική αξία των πάντων;
Ανεξάρτητα με το τί αξία είχε π.χ. το ακίνητο πρό κρίσης, τί αξία έχει τώρα μέσα στην κρίση και τί αξία θα έχει μετά την κρίση, σας ενημερώνω ευθέως ότι θα καταλήξει όσο και οξύμορο μπορεί τώρα να σας ακούγεται στο ότι,η πραγματική αξία του οτιδήποτε και δη των ακινήτων είναι άμεσα συνυφασμένη και αυτοπροσδιοριζούμενη τελικά από τα πλέον υποτιμημένα πράγματα σε αυτή τη ζωή, αυτή τη στιγμή και σε αυτό το κόσμο. Από τα αγαθά που είναι τώρα δωρεάν και κανείς δέν τους δίνει σημασία ή εκτιμά. Και συγκεκριμένα από τις ιδιότητες κυρίως αυτών των δωρεάν αγαθών και από το κατά πόσο προσβάσιμες, συνυφασμένες ή ακόμα και μελλοντικά εκμεταλλεύσιμες είναι τελικά αυτές οι ιδιότητες από το προιόν/υπηρεσία το/την οποίο/α τώρα κατέχουμε/προσφέρουμε.
Παράδειγμα: Πρό κρίσης η συντριπτική πλειονότητα του κόσμου αγόραζε αυτοκίνητα μεγάλου κυβισμού με βενζίνη. Εάν εξαιρέσω το γεγονός ότι έως ένα σημείο η νομοθεσία απαγόρευε την μαζική χρήση πετρελαίου, σας θυμίζω ότι όλος ο κόσμος παλαιότερα σχεδόν λίγο ή πολύ υποτιμούσε γενικότερα το diesel αυτοκίνητο. Ήρθε λοιπόν η κρίση, έσκασε και η φούσκα των αυτοκινήτων και ο κόσμος στρέφεται όλως τυχαίως σε αυτοκίνητα μικρού κυβισμού με κατανάλωση πετρελαίου. Τα οχήματα με βενζίνη υποτιμήθηκαν και τα οχήματα με πετρέλαιο άρχισαν να υπερτιμούνται και να γίνονται περιζήτητα. Σε εύλογο χρονικό διάστημα λοιπόν και τα αυτοκίνητα με πετρέλαιο μοιραία θα υποτιμηθούν λόγω της εμφάνισης της επόμενης γενιάς αυτοκινήτων, των ηλεκτρικών. Το μπάμ δηλαδή που έχει κάνει το smart θα αντικατασταθεί αποκλειστικά και μόνο από το μπάμ που θα κάνει το νέο τύπου smart, το ηλεκτρικό. Στην αρχή κλασσικά ο κόσμος θα είναι επιφυλακτικός αλλά λόγω των μεγάλων συγκριτικά πλεονεκτημάτων, θα αρχίσει να το αναζητά και έτσι θα υπερτιμηθεί και αυτό σε αντίθεση με τα diesel που θα αρχίσουν τότε να υποτιμούνται λόγω της μειούμενης ζήτησης. Τελικά και τα ηλεκτρικά θα χάσουν αξία όταν θα εμφανιστούν τα νέα με υδρογόνο-νερό. Το υγραέριο είναι προάγγελος αυτής της πορείας που περιγράφω. Η πορεία αυτή είναι νομοτελειακά προδιαγεγραμμένη και η αγορά αυτοκινήτου θα καταλήξει στο κατά πόσο αυτονομία θα προσφέρει ένα αυτοκίνητο στον ιδιοκτήτη του με π.χ. ένα λίτρο νερό. Θα καταλήξει στο νερό ή σε κάποια άλλη τζάμπα άφθονη πηγή ενέργειας που προσφέρει απλόχερα η φύση καθημερινά και στο κατά πόσο το εκάστοτε αυτοκίνητο διαθέτει την καλύτερη τεχνολογία η οποία εκμεταλλεύεται με τον αποτελεσματικότερο δυνατό τρόπο την ιδιότητα εκείνου. Θα καταλήξει στην αυτονομία. Με την κατάλληλη τεχνολογία μέν αλλά με την περισσότερο δυνατή αυτονομία δε. Αυτονομία = Πραγματική αξία. Όσο περισσότερη αυτονομία τόσο περισσότερη αξία. 100% αυτονομία = η μεγαλύτερη δυνατή πραγματική αξία.
Ακίνητα: Τα ακίνητα έχουν και ακόμα διατηρούν πολλές διαφορετικές αξίες. Είναι η εμπορική, η αγοραία, η αντικειμενική, η τιμή ζώνης, η τεκμηριακή, της αντιπαροχής, η τραπεζική και πολλές άλλες. Όλες αυτές συμπεριλάμβανουνν φυσικά μέσα τους και την «καθαρή» κατασκευαστική αξία. Κατόπιν της κρίσης έχουμε φτάσει στο σημείο η εμπορική αξία να είναι σχεδόν μηδενική και πλέον κάτω της αντικειμενικής. Τα τελευταία 2-3 χρόνια όμως άρχισε να μπαίνει γοργά γοργά και ένας άλλος παράγοντας προσδιορισμού αξίας ακινήτων, ο ενεργειακός παράγοντας. Το κατά πόσο ενεργοβόρο δηλαδή είναι ένα σπίτι. Η αγορά έχει ήδη αρχίσει να μετακινείται και να προσανατολίζεται πρός αυτή τη φορά. Μπορεί τώρα βέβαια αυτός ο παράγοντας να χρησιμοποιείται από το κράτος σαν ακόμα ένα λόγο χαρατσώματος αλλά στο εγγύς μέλλον είναι βέβαιο ότι τα ακίνητα θα κοστολογούνται σχεδόν αποκλειστικά από την ενεργειακή απόδοση τους.
Η ενεργειακή απόδοση σημαίνει το πόσο ενέργεια απαιτεί ένα ακίνητο για να διατηρήσει ένα βιώσιμο περιβάλλον στον ένοικό του. Για το απλό κόσμο, πόσα χρήματα χρειάζεται να δαπανηθούν με άλλα λόγια για να ζεσταθεί και να δροσιστεί κάποιος καθόλη την διάρκεια του έτους. Όσο λιγότερα χρήματα χρειάζονται τόσο λιγότερο ενεργοβόρο είναι το ακίνητο και άρα τόσο μεγαλύτερη ενεργειακή κλάση έχει. Ακίνητο με ενεργειακή κλάση Α σημαίνει σχεδόν αυτονομία. Είναι σίγουρο λοιπόν ότι η φορά της διεύθυνσης αυτής θα μεγενθυθεί αποκλειστικά πρός τα εκεί. Ένώ η αξία του 95% των ακινήτων σήμερα καταρρέει τα ακίνητα με λιγότερα τετραγωνικά αλλά με μεγάλη ενεργειακή κλάση διατηρούν εν συγκρίση την αξία τους, διότι γίνονται εξ ανάγκης πιό ελκυστικά στον κόσμο που δέν έχει χρήματα, λόγω του μικρού κόστους λειτουργίας και διαβίωσης. Ταυτόχρονα η τεχνολογία νέων συστημάτων που συνοδεύει την ιδέα της ενεργειακής αναβάθμισης εν μέσω κρίσης όλος παραδόξως διαρκώς αναπτύσσεται. Ήδη στο εξωτερικό κατασκευάζονται ευρέως τα λεγόμενα Zero Energy Buildings.
Αυτοπροσδιορίζεται πλέον η αγορά και η αξία των ακινήτων στην έννοια της αυτονομίας για μία ακόμα φορά. Όσο αυτόνομο είναι ένα ακίνητο τόσο μεγαλύτερη εμπορική αξία διατηρεί. Όσο μεγαλύτερη οικονομική αυτάρκεια προσφέρει στον ένοικό του, τόσο περισσότερο θα τιμολογείται και η πραγματική αξία του.
Εγώ προσωπικά εάν τώρα ενδιαφερόμουν να αγοράσω ένα ακίνητο, που παρεμπιπτόντως τώρα είναι η κατάλληλη στιγμή για όσους έχουν τελοσπάντων, δέν θα κοιτούσα εάν έχει χτιστό τζάκι, ωραία κουζίνα, μάρμαρο στα δάπεδα, κρυφούς φωτισμούς και κτλ. Όλα αυτά δεν θα παίζουν σχεδόν κανένα ρόλο στο μέλλον. Για μένα κανένα ήδη. Θα έβλεπα αυτό που θα παίξει σίγουρα ρόλο στο μέλλον και θα αναβαθμίσει την επένδυση μου. Και αυτό είναι το κατά πόσο το ακίνητο είναι εκτεθιμένο στον ήλιο, στον αέρα και στο νερό εάν είναι δυνατό. Επίσης θα ρωτούσα την παλαιότητα του, αποκλειστικά και μόνο, για να εξασφαλίσω την στατική επάρκεια του οικοδομήματος βάσει του αντισεισμικού του κανονισμού. Εάν ένα ακίνητο έχει ήλιο, αέρα, νερό και καλό αντισεισμικό κανονισμό, δεν χρειάζεται στην κυριολεξία τίποτα άλλο. Έχει τα πάντα. Και αυτό είναι χρυσός και άς μήν λάμπει ακόμα. Τα δωρεάν αυτά αγαθά και οι ιδιότητές αυτών που προσφέρει η φύση και εν τέλει ο καλός Θεός απλόχερα, προσδιορίζουν και την πραγματική αξία του ακινήτου. Αυτά και μόνα αυτά τα αγαθά θα προσδιορίζουν μελλοντικά σχεδόν αποκλειστικά την πραγματική αξία των πάντων.
Αυτάρκεια – Αυτονομία σημαίνει πραγματική αξία. Όλα τα άλλα προσδίδουν μόνο μία εφήμερη πλασματική αξία. Αυτός είναι ο θεμελιώδης κανόνας και το βασικό κριτήριο που είχε ξεχαστεί και παραγκωνιστεί από όλους μας τα τελευταία χρόνια και συμπεριλαμβάνει τον προσδιορισμό της πραγματικής αξίας του οτιδήποτε κατασκευάζει ανθρώπινο χέρι. Η κρίση μας σπρώχνει πύξ λάξ πίσω στις παλιές καλές βασικές αρχές και πεποιθήσεις μας. Είτε το αντιλαμβανόμαστε είτε όχι το θέμα εκεί θα καταλήξει τελικά.
Αυτάρκεια-Αυτονομία = πραγματική αξία = εξάρτηση από την φύση = Θεός.
Όσο γρηγορότερα και όσο περισσότερο προσδιορίσουμε τις κινήσεις μας, την συμπεριφορά μας, την οικονομική και επαγγελματική μας δραστηριότητα, την διαβίωση και τον τρόπο ζωή μας πρός την συμπαντικά νομοτελειακή αυτή αξία , τόσο γρηγορότερα θα μετρέψουμε την κρίση σε ένα παραγωγικό παιχνιδάκι που θα μας αναγάγει ανεξαιρέτως τελικά με λίγο υπομονή, σε πραγματικά πλούσιους ανθρώπους.

 Βασίλης Παπαδόπουλος
Π.Μηχανικός, MSc, MBS