Η πρόκληση του 2020 για τα νησιά της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου

του Ιάκωβου Β. Γιακουμή*

Υποψηφίου Περιφερειακού Συμβούλου   

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, όπως και όλες οι άλλες περιφέρειες της Ευρώπης, βρίσκεται μπροστά στην πρόκληση της προγραμματικής περιόδου 2014-2020. Την περίοδο αυτή σημαντικοί Ευρωπαϊκοί Πόροι θα επενδυθούν προκειμένου να δημιουργηθούν καινοτόμες υποδομές, οι οποίες θα αποτελέσουν τα διαρκή κύτταρα ανάπτυξης της Ευρωπαϊκής Περιφέρειας.

Η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου, με την καθοδήγηση μίας έμπειρης και ικανής Περιφερειακής Αρχής της οποίας ηγείται ο Γιάννης Μαχαιρίδης, βγαίνει από την προγραμματική περίοδο 2007-2013 σε εξαιρετική θέση. Πρώτη ανάμεσα στις Περιφέρειες της Ελλάδας στην απορροφητικότητα του ΕΣΠΑ και δεύτερη σε κατά κεφαλήν εισόδημα, έχει όλα εκείνα τα εχέγγυα να πρωταγωνιστήσει και στην νέα περίοδο.   

Όμως, οι προκλήσεις στην Νησιωτική μας Περιφέρεια πολλές, καθώς ο νησιωτικός και ορεινός χαρακτήρας του Νοτίου Αιγαίου, γενικά, και της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου ειδικότερα, δημιουργεί μεγάλες οικονομικές και κοινωνικές αντιθέσεις. Έτσι, ενώ η Περιφέρεια Νοτίου Αιγαίου είναι η δεύτερη πιο πλούσια περιφέρεια της χώρας, παρουσιάζει την αντίθεση του υψηλού ποσοστού νέων 18-24 χρονών που εγκαταλείπουν πρόωρα της εκπαίδευση (16,7%), όταν αντίστοιχο ποσοστό στην ελληνική επικράτεια είναι 11,4% (Eurostat, 2012). Παρουσιάζεται, επίσης, η αντίθεση της ραγδαίας αύξησης του πληθυσμού στις τουριστικές περιοχές (όπως για παράδειγμα στην Δυτική Νάξο), και ταυτόχρονα της ερήμωσης άλλων όμορων περιοχών (όπως για παράδειγμα των Ορεινών Χωριών του τέως Δήμου Δρυμαλίας).

Κυρίαρχος στόχος για την νέα προγραμματική περίοδο θα πρέπει να είναι η επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό. Οι δράσεις εκπαίδευσης τόσο των επιχειρηματιών όλων των κλάδων (τουρισμού, εστίασης, γεωργών, κτηνοτρόφων, κ.α.) όσο και των εργαζομένων θα πρέπει να είναι συνεχείς, ώστε να μπορέσει να αφομοιώσει η τοπική οικονομία τις ευκαιρίες διαφοροποίησης τόσο του τουριστικού όσο και του αγροτοκτηνοτροφικού προϊόντος των νησιών μας. Η αδυναμία των νησιών της Περιφερειακής Ενότητας Νάξου (Νάξος, Ηρακλειά, Σχοινούσα, Κουφονήσια, Δονούσα και Αμοργός) στην προώθηση καινοτόμων επιχειρηματικών δράσεων, που θα προσελκύσουν νέες επιχειρήσεις και νέους ανθρώπους ιδιαίτερα στις ορεινές περιοχές, τα μικρά νησιά, και κυρίως, τους χειμερινούς μήνες, πρέπει να αναστραφεί προσφέροντας, η Περιφέρεια, ευκαιρίες στις επιχειρήσεις να επενδύσουν στην έρευνα, στην απορρόφηση των καινοτομιών και στην δια βίου εκπαίδευση του προσωπικού τους.

Οι ευκαιρίες και οι δυνατότητες των νησιών μας πολλές:

• Αξιοποίηση των συνεργιών τουρισμού και γεωργίας-κτηνοτροφίας. Δεν υπάρχει πιο πρόσφορος τρόπος διαφήμισης των τοπικών προϊόντων από τους τουρίστες που επισκέπτονται τα νησιά μας. Τα καλής ποιότητας και σωστά τυποποιημένα ντόπια προϊόντα που προσφέρονται στους επισκέπτες των νησιών, δημιουργούν μία ζήτηση στις χώρες προέλευσης τους, και άρα σημαντικές προοπτικές εξαγωγών τόσο στην ηπειρωτική Ελλάδα όσο και εκτός των συνόρων της χώρας μας.
• Εκσυγχρονισμός του γεωργικού και κτηνοτροφικού κλάδου. Η ενσωμάτωση νέων σύγχρονων γεωργικών πρακτικών, η τυποποίηση των προϊόντων (όπως το λάδι), η μονοκαλλιέργεια των αμπελιών και η παραγωγή κρασιού, η τυποποίηση των αλιευμάτων πριν να φύγουν από τα νησιά μας, μπορούν να προσδώσουν σημαντική προστιθέμενη αξία στα τοπικά προϊόντα δημιουργώντας νέες και μόνιμες θέσεις εργασίας στα νησιά.
• Ανάδειξη της παραδοσιακής τυροκομίας. Αποτελεί υποχρέωση της Περιφερειακής Αρχής να βρει τρόπο και να δώσει κίνητρα στους κτηνοτρόφους για να τυποποιήσουν τα παραδοσιακά τυριά που παράγουν, ώστε στην συνέχεια να μπορέσουν αυτά να διοχετευθούν στην Ελληνική αγορά και το εξωτερικό.
• Ανάδειξη ντόπιων προϊόντων. Στα νησιά μας παράγονται προϊόντα που οι γνώστες και οι συχνοί επισκέπτες τα αναζητούν αλλά δεν έχουν δημιουργηθεί οι συνθήκες εκείνες που θα τα καταστήσουν γνωστά σε μία παγκόσμια αγορά. Παραδείγματα τέτοιων προϊόντων είναι η Ψημένη Αμοργού, το Αρσενικό Τυρί, το Ζαμπόνι κ.α., στα οποία η τοπική κοινωνία θα πρέπει να επενδύσει ώστε να λάβουν και αυτά την προσοχή που τους αξίζει δίπλα στην γραβιέρα και στην πατάτα Νάξου.
• Επένδυση στο πολιτιστικό απόθεμα των νησιών. Οι νησιώτες γνωρίζουμε και επιδιώκουμε να επισκεφθούμε τις πολλές Βυζαντινές Εκκλησίες των νησιών μας, την Ακρόπολη του Πανέρμου, το Παλάτι των Ιησουιτών στα Καλλαμίτσια, τον Πύργο του Χειμάρρου, την Μονή του Φωτοδότη Χρηστού και τα πλείστα άλλα μνημεία της πολιτιστικής μας κληρονομιάς. Η Περιφέρεια οφείλει να τα αναδείξει και να τα προβάλει ως τοποθεσίες εναλλακτικού τουρισμού.
• Προστασία του χερσαίου και θαλάσσιου περιβάλλοντος. Αδιαμφισβήτητα, το μεγαλύτερο περιουσιακό στοιχείο των νησιών μας και των νησιωτών αποτελεί το εξαιρετικό φυσικό περιβάλλον, με το οποίο μας προίκισε η φύση. Η αξιοποίηση σύγχρονων, καθαρών τεχνολογιών για την μείωση των επιπτώσεων στο περιβάλλον και η υιοθέτηση μοντέλων βιώσιμης ανάπτυξης αποτελεί βασική πρόσκληση για την νέα προγραμματική περίοδο.

Οι παραπάνω δράσεις μπορούν να χρηματοδοτηθούν από τους πόρους του ΕΣΠΑ-ΙΙ. Υπάρχουν όμως πόροι στην Ευρωπαϊκή Ένωση που δίδονται βάσει υποβολής ανταγωνιστικών προτάσεων/μελετών από διάφορους φορείς σε όλη την Ευρωπαϊκή Ένωση, όπως η τοπική αυτοδιοίκηση, τα πανεπιστήμια, τα ερευνητικά κέντρα και οι ιδιωτικές επιχειρήσεις. Παραδείγματα, τέτοιων, απευθείας χρηματοδοτούμενων δράσεων από την Ευρωπαϊκή Ένωση, είναι το Προγραμματικό Πλαίσιο για την Έρευνα και την Καινοτομία Ορίζοντας 2020 (Horizon2020) ή μεμονωμένες δράσεις όπως το πρόγραμμα Eco_Innovation, κ.α.. Σε τέτοιες δράσεις μπορούν να ενταχθούν για παράδειγμα, έργα όπως:

• Ολοκληρωμένη διαχείριση απορριμμάτων και ανακύκλωση σε νησιωτικές περιοχές (σε συνεργασία με άλλες αντίστοιχες ευρωπαϊκές περιοχές, όπως η Αζόρες, η νήσος Isle)
• Ενεργειακή αυτονομία νησιών με χρήση ανανεώσιμων πηγών ενέργειας (βιομάζα, φωτοβολταϊκά, μικρές ανεμογεννήτριες κ.α.)
• Ανάδειξη προβιομηχανικού πάρκου εγκαταστάσεων εξόρυξης Σμύριδας και Εναερίου Μεταφοράς και ένταξής του στα προστατευόμενα από την UNESCO μνημεία προβιομηχανικής κληρονομιάς (όπως έχει συμβεί με άλλες μεταλλευτικές εγκαταστάσεις στην Πορτογαλία, την Γερμανία και την Σουηδία).

Στόχος, λοιπόν, της Περιφέρειας για την νέα περίοδο 2014-2020 που ανοίγεται μπροστά μας, θα είναι η έμφαση στην καινοτομία, στις νέες τεχνολογίες και στην επένδυση στο ανθρώπινο δυναμικό των νησιών μας. Απαιτούνται άνθρωποι με γνώσεις και εμπειρία στους συγκεκριμένους τομείς, οι οποίοι θα αποτελέσουν μία εμπεριστατωμένη Φωνή Διεκδίκησης για την αύξηση των πόρων προς το Νότιο Αιγαίο, γενικότερα, και προς την Περιφερειακή Ενότητα Νάξου, ειδικότερα.

* Χημικού Μηχανικού ΕΜΠ, Υπ. Διδάκτορα Ε.Μ.Π.

Δημοτικού Συμβούλου, Αντιπροέδρου Δ.Σ. Νάξου & Μικρών Κυκλάδων

Υποψηφίου Περιφερειακού Συμβούλου με το συνδυασμό του Γιάννη Μαχαιρίδη   

*δημοσιεύτηκε στο περιοδικό MyNaxos.