Οι Θεοί των Ναξίων

Αν υπάρχει συσχέτιση μεταξύ των λατρευτικών τελετουργιών των πρωτοελλήνων Πελασγών (ή Καρών) της Νάξου με το Πάνθεον των ελληνικών φύλων δεν μας είναι γνωστό. Όπως έχουμε ήδη εξετάσει, ελάχιστα είναι γνωστά για την πρωτοκυκλαδική θρησκεία και τις μεταφυσικές αντιλήψεις τους. Σε αυτά τα πλαίσια, οι Νάξιοι θεοί που παρατίθενται εδώ αφορούν στις ελληνικές παραδόσεις, πρόκειται για τις γνωστές θεότητες που απαντώνται σε ολόκληρη την αρχαία Ελλάδα των ιστορικών χρόνων. Οι πρώτες ενδείξεις που έχουμε για την ύπαρξη ιερού στη Νάξο προέρχονται από τημεσοκυκλαδική Μικρή Βίγλα. Πιθανολογείται ότι η λίθινη κατασκευή και τα λίθινα ειδώλια που βρέθηκαν σε περίοπτη θέση, στην κορυφή του λόφου, μαρτυρούν την ύπαρξη ιερού.
Από τις μαρτυρίες, επιγραφές και όλα τα στοιχεία που έχουμε στη διάθεσή μας στον λατρευτικό κύκλο των Ναξίων φαίνεται να περιλαμβάνονται οι εξής θεοί ή θεοποιημένοι θνητοί:

Ζεύς (Μηλώσιος, Ολύμπιος, Σωτήρας, Μαίμακτος, Στράτιος)
Ποσειδών (Ελικώνιος) Αμφιτρίτη και πρόσωπα που σχετίζονται με τον λατρευτικό κύκλο του Ποσειδώνα (Αλωάδες).
Δήμητρα, Κόρη και Βαυβώ
Αθηνά (Πολιούχος)
Απόλλων (Δήλιος, Τράγιος Ποίμνιος, Αρχηγέτης)
Άρτεμις (Τεμενία, […]ομεδεία)
Ήφαιστος
Διόνυσος (Μουσαγέτης, Βάκχος, Μειλίχιος) και η ακολουθία του (Πάνας, Σάτυροι, Σειληνός, Βάκχοι, Έρως, Υμεναίος, Οίναρος, Στάφυλος, Οινοπίων και οι εγχώριες νύμφες και τροφοί του Διονύσου Φιλία, Κορωνίδα και Κλειδή.
Αριάδνη (Σύμφωνα με τον Διόδωρο και τον Πλούταρχο, οι Νάξιοι λάτρευαν δύο Αριάδνες: τη θλιμμένη, εκείνη που εγκαταλείφθηκε από τον Θησέα και τη χαρούμενη, εκείνη που νυμφεύτηκε τον Διόνυσο. Συλλατρεία Διονύσου Αριάδνης πιθανολογείται στον ναό των Υρίων.
Εκτός από τους παραπάνω στη Νάξο φαίνεται να λατρεύονταν η Εστία, οι Νύμφες και οι Κάβειροι, οι Μούσες, οι Χάριτες και τους ελληνιστικούς χρόνους, η αιγυπτιακή θεότητα Σεράπις (ή Σαράπις) με τη διεξαγωγή γιορτών προς τιμή του.
Πολύ πρόσφατα δημοσιεύτηκε και μια επιγραφή του 1ου π.Χ. αιώνα που μαρτυρά λατρεία της Αφροδίτης, τουλάχιστον στους ρωμαϊκούς χρόνους.

ΠΗΓΗ
Ναξιακά Αγλαοσθένους
Η ιστορία της Νάξου από την παλαιολιθική ως τη ρωμαϊκή εποχή
Χρήστος Β. Σιδερής
Εκδόσεις “ΑΜΟΝΙ” 2015

ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ