Χριστουγεννιάτικα κάλαντα και καλικάτζαροι στον Δαμαριώνα Νάξου πριν 100 χρόνια

‘’Άνοιξε τε να μπούμενε

Τα κάλαντα να πούμενε
Του χρόνου να σαστε καλά
Για να σας ευχηθούμενε

Κι α δε βαστάτε σπίριτα
Βαστούμενε φοστέρι
Και τον πυροβολούμενε
Αυτό το γκατζηλιέρη

Κατέβηκεν η πέρδικα
Που πορπατεί λεβέντικα
Να βρέξει τα φτερά τζη
Μες στα γαλανά νερά τζη...


Κι ήβρεξεν τον αφέντη μας
Το Ρήγα το λεβέντη μας
Τον πολυχρονεμένλ
Και στον κόμσο ξακουσμένο ‘’

Φουστέρι ή φουκέρι = κλωστές από φάδι , στριφωμένες μαζί οι οποίες έχουν εμποτιστεί με λιωμένο θειάφι
Γκατζιλιέρης ή κατζιλιέρης = ο τσιγκούνης

Καλικατζάροι
Οι καλικατζάροι ήταν γυμνοί χορευτές , οι οποίοι μπαίνανε στα σπίτια των ανθρώπων από τον ‘’πυρόμαχα’’ (καπνοδόχο) . Ήταν ψηλοί , λιγνοί και μαύροι . Άρπαζαν ότι καλύτερο υπήρχε στο τραπέζι . Για να τους αποφύγουν θα έπρεπε το τζάκι να είναι συνέχεια αναμμένο για να μη μπορούν να κατέβουν . Οι καλικατζάροι εξαφανίζονται τη μέρα της Γεννήσεως του Χριστού και μένουν μέσα στις λιοκουτσούρες .


Αφήγηση Δήμητρας Δέτση ετών 82 (το 1967), κάτοικος Δαμαριώνα Νάξου όπως αυτή καταγράφηκε από την φιλόλογο Κυριακή Παραρά το 1968 και είναι δημοσιευμένη από την ψηφιακή βιβλιοθήκη Πέργαμος με τίτλο ΣΥΛΛΟΓΗ ΛΑΟΓΡΑΦΙΚΗΣ ΥΛΗΣ ΕΚ ΝΑΞΟΥ.

ΟΡΕΙΝΟΣ ΑΞΩΤΗΣ