40 χρόνια πριν αυτός ο χιλιανός εξόριστος μας προειδοποίησε για το δόγμα του σοκ. Στη συνέχεια δολοφονήθηκε...

Τον Αύγουστο του 1976, το περιοδικό “The Nation” δημοσίευσε ένα δοκίμιο που ταρακούνησε το πολιτικό κατεστημένο των ΗΠΑ, τόσο για αυτό που λεγόταν αλλά και για το ποιος το έλεγε. Το δοκίμιο «Τα Chicago Boys στην Χιλή: Το απαίσιο κόστος της οικονομικής ελευθερίας» ( “The ‘Chicago Boys’ in Chile: Economic ‘Freedom’s’ Awful Toll” ) γράφτηκε από τον Orlando Letelier, πρώην δεξί χέρι του προέδρου της Χιλής Salvador Allende.
Νωρίτερα την ίδια δεκαετία, ο Allende είχε ορίσει τον Letelier ως υπεύθυνο σε μια σειρά από θέσεις υψηλού επιπέδου στην δημοκρατικά εκλεγμένη σοσιαλιστική κυβέρνηση: πρεσβευτής στις Ηνωμένες Πολιτείες (όπου διαπραγματεύτηκε τους όρους της εθνικοποίησης για αρκετές αμερικανικής ιδιοκτησίας επιχειρήσεις που δραστηριοποιούνται στη Χιλή), υπουργός Εξωτερικών Υποθέσεων, και, τέλος, ο υπουργός άμυνας.
(Της Naomi Klein, από το περιοδικό "The Nation")
Στη συνέχεια, στις 11 Σεπτεμβρίου του 1973, η κυβέρνηση της Χιλής ανατράπηκε από ένα αιματηρό πραξικόπημα σχεδιασμένο από την CIA με επικεφαλής τον Augusto Pinochet. Αυτό το τρομακτικό γεγονός άφησε τον Allende νεκρό στο φλεγόμενο προεδρικό μέγαρο και τον Letelier και τους άλλους "VIP κρατούμενους" εξόριστους σε ένα απομακρυσμένο στρατόπεδο εργασίας στα στενά του Μαγγελάνου.
Μετά από μια ισχυρή διεθνή εκστρατεία που ασκούσε πίεση για την απελευθέρωση του Letelier, η χούντα τελικά του επέτρεψε να αυτοεξοριστεί. Ο 44χρονος πρώην πρεσβευτής μετακόμισε στην Ουάσιγκτον, DC το 1976, όταν δημοσιεύτηκε το δοκίμιό του στο “Nation”, και δούλευε στο Ινστιτούτο Πολιτικών Μελετών (IPS), ένα αριστερό think tank. Στοιχειωμένος από τις σκέψεις των συναδέλφων του και των φίλων του που βρίσκονταν ακόμη πίσω από τα κάγκελα, πολλοί από τους οποίους αντιμετώπιζαν μακάβρια βασανιστήρια, ο Letelier χρησιμοποίησε την όψιμα ανακτημένη του ελευθερία για να εκθέσει τα εγκλήματα του Pinochet και να υπερασπιστεί τα όσα έκανε ο Allende ενάντια στην μηχανή προπαγάνδας της CIA.
Αυτό το είδος ακτιβισμού είχε αποτέλεσμα. Ο Pinochet αντιμετώπισε την καθολική καταδίκη για την καταπάτηση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων, κάτι το οποίο ήταν αδύνατο κανείς να αγνοήσει: οι μαζικές εξαφανίσεις και εκτελέσεις αριστερών (πάνω από 3.200 νεκρούς μέχρι το τέλος της επιβολής της χούντας) η φυλάκιση δεκάδων χιλιάδων ανθρώπων, οι πλήρεις απαγορεύσεις της πολιτικής διαμαρτυρίας και οποιασδήποτε “αποκλίνουσας” πολιτικής δραστηριότητας, η δολοφονία αγαπημένων καλλιτεχνών όπως ο Victor Jara, οι περίπου 200.000 άνθρωποι που οδηγήθηκαν στην εξορία.
Αυτό που απογοήτευε τον Letelier, έναν έμπειρο οικονομολόγο, ήταν ότι, ακόμα και αν ο κόσμος “ένοιωσε” την φρίκη μέσα από τις εκθέσεις των συνοπτικών εκτελέσεων στο εθνικό στάδιο και τη διαδεδομένη χρήση των ηλεκτροσόκ στις φυλακές, οι περισσότεροι κριτικοί σιωπούσαν όταν το ζήτημα ερχόταν στην οικονομική “θεραπεία του σοκ” που βίωσε η Χιλή -τις βάναυσες μέθοδους που χρησιμοποίησαν οι “Chicago Boys" για να μετατρέψουν τη Χιλή στο πρώτο εργαστήριο πειραμάτων της φονταμενταλιστικής εκδοχής του καπιταλισμού του Milton Friedman. Πράγματι, πολλοί που καταδίκασαν τα όσα έκανε ο Pinochet στο πεδίο των ανθρωπίνων δικαιωμάτων επεφύλασσαν επαίνους για τον δικτάτορα και τον τολμηρό εναγκαλισμό εκ μέρους του των βασικών αρχών της ελεύθερης αγοράς, που περιελάμβανε ταχείες ιδιωτικοποιήσεις, την κατάργηση των ελέγχων των τιμών στα βασικά, όπως το ψωμί, και τις επιθέσεις κατά των συνδικάτων.
Ο Letelier έθεσε ως στόχο να ταράξει αυτή την βολική συναίνεση των ελίτ επικαλούμενος μια σειρά πραγματικών στοιχειών και πειστικής επιχειρηματολογίας. Υποστήριξε ότι η χούντα δεν επιδίωκε δύο ξεχωριστά, αυτόνομα σχέδια, όπου το ένα θα ήταν το οραματικό- το πείραμα ενός οικονομικού μετασχηματισμού, και το άλλο ένα φρικιαστικό σύστημα βασανιστηρίων και τρομοκρατίας. Υπήρχε, στην πραγματικότητα, μόνο ένα σχέδιο, όπου ο τρόμος ήταν το κεντρικό εργαλείο του μετασχηματισμού της ελεύθερης αγοράς. "Καταστολή για τις πλειοψηφίες και «οικονομική ελευθερία »για τις μικρές προνομιούχες ομάδες είναι στη Χιλή οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος», έγραφε ο Letelier.
Ο Leterier προχώρησε την σκέψη αυτή ακόμη περισσότερο, υποστηρίζοντας ότι Friedman, ο φημισμένος Αμερικανός οικονομολόγος ο οποίος υπηρέτησε ως "πνευματικός αρχιτέκτονας και ανεπίσημος σύμβουλος στην ομάδα των οικονομολόγων που καθοδηγούν τώρα την χιλιανή οικονομία” έχει ευθύνη για τα εγκλήματα του Pinochet. (Το όνομα του Friedman αναφέρεται στο δοκίμιο 19 φορές.)
Ο Letelier απέρριψε τον ισχυρισμό του Friedman ότι προτρέποντας τον Pinochet να εισαγάγει την οικονομική «θεραπεία του σοκ» (όπως ο οικονομολόγος του Σικάγο έλεγε εκείνη την περίοδο) έδινε απλώς "τεχνικές" συμβουλές, που δεν είχαν καμία σχέση με τις παραβιάσεις των ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Αντίθετα, ο Letelier επέμεινε ότι η πολιτική βία του Pinochet ήταν αυτό που έκανε εφικτή την οικονομική βία. Πράγματι, μόνο με τη δολοφονία και τη φυλάκιση αριστερών ηγετών, και τρομοκρατώντας την ευρύτερη κοινωνία, θα μπορούσε ο Pinochet να αναγκάσει το ίδιο έθνος που είχε εκλέξει δημοκρατικά τον Allende λίγα χρόνια νωρίτερα να δεχθεί αυτό το άγριο πισωγύρισμα των κοινωνικών κατακτήσεων. Όπως το έθεσε μία δεκαετία αργότερα ο Ουρουγουανός συγγραφέας Eduardo Galeano : “Πώς μπορεί να διατηρηθεί αυτή η ανισότητα, αν όχι μέσα από τραντάγματα ηλεκτροπληξίας"
Το δοκίμιο του Letelier ήταν τόσο τολμηρό και πειστικό που είχε άμεσο αντίκτυπο, προκαλώντας συζήτηση αλλά και αμυντικές απαντήσεις. Ωστόσο, το γεγονός ότι είναι επίκαιρο ακόμη και σήμερα έχει να κάνει με ό, τι συνέβη στη συνέχεια. Στις 21 Σεπτεμβρίου, του 1976, λιγότερο από ένα μήνα μετά τη δημοσίευση του άρθρου, ο Letelier δολοφονήθηκε σε βομβιστική επίθεση στην περιοχή της πρεσβείας της Ουάσιγκτον, DC. Ο 25χρονος συνάδελφός του Ronni Moffitt ήταν στο αυτοκίνητο και σκοτώθηκε από την επίθεση, η οποία σημειώθηκε ακριβώς πριν από 40 χρόνια.
Μια έρευνα του FBI αποκάλυψε ότι η βομβιστική επίθεση ήταν έργο του Michael Townley, ειδικός εκτελεστής της μυστικής αστυνομίας του Pinochet, ο οποίος αργότερα ομολόγησε την ενοχή του για το έγκλημα σε ομοσπονδιακό δικαστήριο των ΗΠΑ. Οι δολοφόνοι είχαν προσπαθήσει να εισέλθουν στη χώρα, χρησιμοποιώντας πλαστά διαβατήρια νωρίτερα εκείνο το καλοκαίρι, ένα περιστατικό που προκάλεσε την προσοχή της CIA από το Στέιτ Ντιπάρτμεντ. Πρόσφατα αποχαρακτηρισμένα έγγραφα περιέχουν πειστικές αποδείξεις ότι ο ίδιος ο Pinochet διέταξε αυτή την προκλητική πράξη τρομοκρατίας.
Το να ξαναδιαβάζει κανείς τον Letelier 40 χρόνια αργότερα, είναι για να του υπενθυμίζει το πόσα- πόσο λίγα-έχουν αλλάξει. Η Χιλή κυβερνάται σήμερα από μια κεντροαριστερή κυβέρνηση με επικεφαλής την Michelle Bachelet, η ίδια επιζήσασα των στρατοπέδων για βασανιστήρια του Pinochet. Αλλά σε άλλα έθνη της Λατινικής Αμερικής -από τη Βραζιλία μέχρι την Ονδούρα-οι λαϊκές δημοκρατικές κατακτήσεις είναι και πάλι υπό πολιορκία.
Στη Βόρεια Αμερική και την Ευρώπη, εν τω μεταξύ, η “πνευματική μυωπία” την οποία ο Letelier καταδίκασε τόσο άγρια συνεχίζει να περιορίζει τις παραμέτρους πάρα πολλών δημόσιων συζητήσεών μας . Όπως και στα χρόνια του Letelier, οι πιο δυνατές θεσμικές φωνές μας δεν έχουν γενικά κανένα πρόβλημα να καταδικάσουν την καταστολή από ξένες δικτατορίες ή την άνοδο του νεοφασισμού εντός των συνόρων μας, κάποιοι θα παραδέχονταν ακόμη ότι υπάρχει μια “κρίση” αστυνομικής βίας. Αλλά πολύ σπάνια βρίσκουν το νήμα μεταξύ τέτοιων ενοχλητικών φαινομένων και των περίφημων πολιτικών της ελεύθερης αγοράς, για τις οποίες η Χιλή, υπό τα Chicago Boys, ήταν το πρώτο και πιο ξεκάθαρο εργαστήριο πειραμάτων.
Και όμως οι συνδέσεις μεταξύ των δύο “φωνάζουν” ότι πρέπει να γίνουν. Υπάρχει λόγος, για παράδειγμα, που η αυταρχική Κίνα έχει γίνει το σκλαβοπάζαρο για όλον το κόσμο: Όπως στη Χιλή τη δεκαετία του '70, η καταστολή της δημοκρατίας, ο περιορισμός στην πληροφόρηση, και η βίαιη καταστολή των αντιφρονούντων δημιούργησε τις απαιτούμενες προϋποθέσεις για να κρατήσει τους μισθούς προς τα κάτω και τους εργαζόμενους υπό έλεγχο.
Ομοίως, υπάρχουν σαφή αίτια για την “έκρηξη” μαζικών φυλακίσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες εν μέσω της νεοφιλελεύθερης οικονομικής επανάστασης, όταν το σύστημα κοινωνικής πρόνοιας έχει ριζικά διαβρωθεί και η δημόσια χρηματοδότηση όλων σχεδόν των κοινωνικών υπηρεσιών βρίσκεται κάτω από επίθεση. Δεν είναι μια μεγάλη συνωμοσία, αλλά ο οικονομικός αποκλεισμός μεγάλων κομματιών του πληθυσμού απαιτεί την παράλληλη στρατηγική της κλιμάκωσης της καταστολής και του περιορισμού (ο πόλεμος των ναρκωτικών ήταν μια απαίσια πρακτική στον σκοπό αυτό). Υπάρχουν συνδέσεις, επίσης, μεταξύ της επιβολής της βάναυσης λιτότητας και των εμπορικών συμφωνιών υπέρ μεγάλων εταιρειών και της τρομακτικής ανόδου των ακροδεξιών κομμάτων στην Ευρώπη και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και όμως, πάρα πολύ συχνά, μπορούμε να σκεφτούμε ότι αυτές οι δυνάμεις μπορεί να ηττηθούν χωρίς ουσιαστικές αλλαγές στην πολιτική.
Τα καλά νέα είναι ότι τα κοινωνικά κινήματα υφαίνουν τη δική τους ιστορία, γεμάτη με ενορατικές συνδέσεις μεταξύ του πολιτικού, του κοινωνικού, του οικονομικού και του οικολογικού ζητήματος. Πιο συγκεκριμένα, "Ένα όραμα για τις μαύρες ζωές», η μεγάλη πολιτική πλατφόρμα που κυκλοφόρησε το περασμένο καλοκαίρι, θέτει στο περιθώριο κάθε σκέψη που θέλει την κρατική βία που ασκείται στα μαύρα σώματα να μπορεί να αντιμετωπιστεί ως ένα στενό θέμα ανθρωπίνων δικαιωμάτων, και που μπορεί να επιδιορθωθεί με ένα σύνολο αστυνομικών μεταρρυθμίσεων. Αντ 'αυτού, οι θέσεις της πλατφόρμας είναι ότι η βία εντάσσεται στο πλαίσιο ενός οικονομικού σχεδίου που έχει εξαπολύσει πόλεμο στις μαύρες και καφέ κοινότητες, που τις θέτει πρώτες στην απώλεια θέσεων εργασίας, στην κατάρρευση των κοινωνικών υπηρεσιών, και τη ρύπανση του περιβάλλοντος. Το αποτέλεσμα είναι ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων εξόριστων από την επίσημη οικονομία, που αφήνονται να κατασπαραχθούν από την ολοένα και πιο στρατιωτικοποιημένη αστυνομία και τις ιδιωτικοποιημένες φυλακές.
“Τα υψηλά επίπεδα της ανεργίας και οι δεκαετίες αποεπένδυσης στις κοινότητες των μαύρων έχουν οδηγήσει σε επικίνδυνες αλληλεπιδράσεις με την αστυνομία," εξηγεί ο Dorian Τ Warren, ένας από τους συντάκτες του κινήματος για την πλατφόρμα “Black Lives” και πρόεδρος του “Κέντρου για την Κοινωνική Αλλαγή”. Ή όπως το έθετε Letelier όλα αυτά τα χρόνια: «Το οικονομικό σχέδιο έπρεπε να επιβληθεί."

alterthess
Μετάφραση: Σταυρούλα Πουλημένη

*Tο altethess θα επιδιώκει τη μετάφραση κειμένων που αναφέρονται στον αγώνα ενάντια στις πολιτικές λιτότητας και την εκμετάλλευση ανά τον κόσμο.