Σάββατο 5 Νοεμβρίου 2016

Φτώχεια

Όταν ήμουν αρκετά νεότερος, διαβάζοντας τους κλασικούς και τις θεωρίες για την κοινωνική δικαιοσύνη και τον σοσιαλισμό, είχα πάντοτε μια πολύ μεγάλη απορία. Αφού οι φτωχοί όλου του κόσμου είναι πάρα πολλοί και η ανάγκη τους μεγάλη, γιατί δεν ξεσηκώνονται; Γιατί δεν βγαίνουν επιθετικά στο προσκήνιο και να αλλάξουν τον ρου της ιστορίας;
Σήμερα 62 άνθρωποι κατέχουν όσα το 50% του παγκόσμιου πληθυσμού.
Το 1% των κατοίκων της γης έχει περιουσία μεγαλύτερη όσο το υπόλοιπο 99%.
Τι διάολο κάνει αυτή η αναθεματισμένη συντριπτική πλειοψηφία των φτωχών κι αδικημένων;
Γιατί δεν αντιδρά;
Γιατί υποτάσσεται διαρκώς στην «μοίρα της» με ολοένα και χειρότερο τρόπο;
Ομολογώ πως εκείνη την εποχή, απαντήσεις δεν βρήκα σε αυτά τα ερωτήματα.
Μονάχα μια φράση του Κικέρωνα είχα βρει και την κολλούσα στις απαντήσεις που έδινα σε όσους είχαν τις ίδιες απορίες με εμένα.
«Πρώτα ζούμε και μετά φιλοσοφούμε».
Φυσικά, όταν η εμπειρία μου κτύπησε την πόρτα μέσω της παρατήρησης της διαρκούς φτωχοποίησης της δικής μου πατρίδας, κατάλαβα το πόσο ανόητο και ρηχό ήτανε εκείνο το «τσιτάτο».
Όπως και τόσα άλλα, άλλωστε.
Σήμερα αρχίζω να αντιλαμβάνομαι τον παθογενετικό μηχανισμό της ασθένειας που λέγεται «φτώχεια».
Ποια είναι τα συμπτώματα και ποιες οι κλινικές εκδηλώσεις.
Και ίσως ποια μέτρα πρέπει από νωρίς να πάρεις για να την πολεμήσεις.
Κατ’ αρχάς, η φτώχεια δεν είναι μονάχα οικονομική.
Δεν είναι μονάχα ένα αριθμητικό όριο εισοδήματος κάτω από το οποίο κανείς δεν μπορεί να επιβιώσει ως άνθρωπος.
Η φτώχεια είναι –ίσως και πάνω από όλα– μια πνευματική και συμπεριφεριολογική κατάσταση που εκδηλώνεται με ποικίλους τρόπους.
Αυτοταπείνωση και ενοχική συμπεριφορά, απουσία κάθε προσδοκίας για ένα καλύτερο-διαφορετικό μέλλον, αδυναμία μακροπρόθεσμου σχεδιασμού, αυτιστική κοινωνική συμπεριφορά.
Το τελευταίο, ίσως, να είναι και το σπουδαιότερο.
Ο παραδομένος στην κατάσταση της φτώχειας κλείνεται στον εαυτό του και στα προβλήματα του, αδιαφορεί για τους άλλους και την κοινωνία.
Για τον φτωχό αυτιστικό, η πραγματικότητα δεν ξεπερνά την περίμετρο των 10-20 μέτρων γύρω από τον εαυτό του και οτιδήποτε ο χώρος αυτός περιλαμβάνει.
Ο φτωχός αυτιστικός δεν νοιάζεται καθόλου για τις πράξεις, τις σκέψεις και τα συναισθήματα των άλλων.
Ασχολείται μονάχα στον βαθμό που οι άλλοι παραβιάζουν τα νοητά σύνορα του μικρόκοσμού του.
Δεν τον απασχολεί αν τριγύρω του πεθαίνουν άνθρωποι από το κρύο μέσα στα χαρτόκουτά τους, είναι όμως απόλυτα ικανός να σκοτώσει εκείνον που θα τολμήσει να αγγίξει το δικό του χαρτόκουτο.
Ο φτωχός αυτιστικός μπορεί να κουβεντιάζει για ώρες σχετικά με το πόσο χαριτωμένα έκλασε ο μικρός του γιος όταν τον πήρε αγκαλιά για να τον πάει στο κρεβατάκι του για να κοιμηθεί, αλλά του είναι βαρετές και ανούσιες οι συζητήσεις για τα γενικότερα κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα της κοινωνίας στην οποία ζει.
Ο φτωχός αυτιστικός κινείται σαν υπνωτισμένος και χάνει κάθε μη αναγκαία επαφή με την υπόλοιπη κοινότητα.
Στην προσωπική του θεώρηση των πραγμάτων, υπάρχει ο εαυτός του και η οικογένειά του και γύρω από αυτόν τον κύκλο άνθρωποι που ο καθένας αποτελεί μια ιδιαίτερη κατηγορία από μόνος του.
Δεν υπάρχει στην ουσία ούτε φίλος, ούτε σύντροφος.
Υπάρχει μονάχα «εχθρός» και «μη εχθρός» (ή «πιθανά εχθρός»).
Υπάρχουν τα «σημαντικά και σπουδαία» δηλαδή τα δικά του, υπάρχουν και τα «ασήμαντα» εκείνα δηλαδή που αφορούν όλους τους άλλους και την κοινωνία ως σύνολο.
Αλήθεια, δεν είναι αυτό το background πίσω από τις αμέτρητες συγκρούσεις φτωχών για μια θέση στο τίποτα;
Δεν είναι αυτό το background της σημερινής απαθούς, παραδομένης και κοινωνικά διαλυμένης Ελλάδας;
Δεν ήταν άραγε το ίδιο background των χρόνων που προηγήθηκαν της χρεοκοπίας και των μνημονίων;
Η πνευματική χρεοκοπία και ο κρετινισμός δεν είναι το καλύτερο έδαφος για να καρπίσει ο σπόρος της υποταγής;
Τι μπορεί όμως να γίνει θα αναρωτηθεί κάποιος.
Εγώ, ειλικρινά, δεν γνωρίζω την απάντηση.
Ξέρω όμως πως τα παλιά χρόνια υπήρχαν κάποια εργαστήρια της αριστερής και προοδευτικής διανόησης που προσπαθούσαν να βρουν το φάρμακο.
Ξέρω ότι υπήρξαν στην ιστορία πάμπτωχοι και απαίδευτοι λαοί που είδαν το φως, σήκωσαν ψηλά το κεφάλι και προχώρησαν μπροστά.
Πρώτος και καλύτερος ο λαός της Κούβας.
Σήμερα όμως η αριστερά –ή ό,τι έχει απομείνει από αυτήν– υποστηρίζει την Κλίντον για να μην βγει ο Τραμπ, τον Σαρκοζί για να μην βγει η Λεπέν, την ΕΕ και το ευρώ για να μην έρθει το …χάος.
Κι όταν δεν το κάνει αυτό, κινείται στις ράγες του φτωχού-αυτιστικού.
Κλειστά παράθυρα και πόρτες να μην μπει κανείς άλλος μέσα και μας λερώσει τις κόκκινες μοκέτες.
Παλιά, η διανόηση είχε κάποια υπόσταση και ρόλο αμφισβήτησης των κακώς κείμενων της κοινωνίας.
Τώρα απολογείται για τα αφεντικά στα πανεπιστήμια των οποίων σπουδάζει και «καλλιεργεί το πνεύμα της».
Διανοούμενοι και καλλιτέχνες αντιεξουσιαστές -με την ευρύτερη έννοια του όρου- δεν παράγονται πια.
Κι αυτό δεν είναι μονάχα, ή κυρίως, πρόβλημα της Ελλάδας, της οποίας η παραγωγή φτωχή ήτανε πάντα.
Είναι πρόβλημα του Δυτικού κόσμου.
Είναι πρόβλημα της ανθρωπότητας.
Πρώτα φτωχαίνει το πνεύμα και μετά η τσέπη του ανθρώπου.
Μετά ξεκινάει η ζωή ως ζόμπι.
Μα αν δεν σέβεσαι και δεν εκτιμάς εσύ ο ίδιος την ζωή σου, πώς περιμένεις να το κάνουν οι άλλοι;
Θα σε πυροβολούν όπως στα film του Hollywood και από τα ουρλιαχτά του πόνου δεν θα συγκινείται κανένας.



Δεν υπάρχουν σχόλια: