Δευτέρα 27 Φεβρουαρίου 2012

Όσα πρέπει να γνωρίζεις περί Καθαροδευτέρας

Με την Καθαρά Δευτέρα ξεκινά η Σαρακοστή για την Ορθόδοξη εκκλησία, ενώ ταυτόχρονα σημάνει το τέλος της Αποκριάς. Η Καθαρά Δευτέρα ονομάστηκε έτσι γιατί οι Χριστιανοί «καθαρίζονταν» πνευματικά και σωματικά. Η νηστεία που ξεκινά από σήμερα διαρκεί για 40 ημέρες, όσες ήταν και οι ημέρες νηστείας του Χριστού στην έρημο, κατά την παράδοση.
Από παλιά, η Καθαρή Δευτέρα πέρασε στη συνείδηση του λαού ως ημέρα καθαρμού. Οι βυζαντινοί, την Καθαρή Δευτέρα την ονόμαζαν «Απόθεση-Απόδοση» και τελούσαν δρώμενα. Η γιορτή αυτή είναι πανελλήνια και κατ΄ άλλους έχει αθηναϊκή καταγωγή, ενώ...
κατ΄ άλλους βυζαντινή. Στην Κωνσταντινούπολη γιορταζόταν έντονα από πλήθος κόσμου που συνέρεε σε έναν από τους επτά λόφους της πόλης, σ’ εκείνο του ελληνικότατου οικισμού των «Ταταούλων».
Στην Αθήνα, από πολλές δεκαετίες, προ του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου, τα Κούλουμα γιορταζόταν στις πλαγιές του λόφου του Φιλοπάππου όπου οι Αθηναίοι τρωγόπιναν, καθισμένοι στους βράχους, από το μεσημέρι μέχρι τη δύση του Ήλιου. Οι περισσότεροι χόρευαν υπό τους ήχους πλανόδιων μουσικών, κατά παρέες, είτε δημοτικούς, είτε λαϊκούς χορούς. υπό τους ήχους λατέρνας.
Στις ημέρες μας, στην Αθήνα, η λαογραφική αξία του εθίμου της Καθαροδευτέρας αποτυπώνεται έντονα στο Λόφο του Φιλοπάππου ή λόφο Μουσών, ή λόφο Σέγγιο, που βρίσκεται απέναντι, νοτιοδυτικά, από την Ακρόπολη.
Για την ετυμολογία της λέξης «κούλουμα», υπάρχουν πολλές εκδοχές. Κατά τον Νικόλαο Πολίτη, πατέρα της ελληνικής λαογραφίας, η λέξη προέρχεται από το λατινικό Cumulus (κόλουμους) που σημαίνει «σωρός», «αφθονία» αλλά και το «τέλος», τον επίλογο της Απόκριας. Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή προέρχεται από μια άλλη λατινική λέξη, την λέξη «κόλουμνα» δηλαδή «κολώνα». Κι αυτό, επειδή το πρώτο γλέντι της Καθαράς Δευτέρας στην Αθήνα, έγινε στους Στύλους του Ολυμπίου Διός. Από εκεί και μετά, το σούρουπο, όλοι οι Ρουμελιώτες γαλατάδες της Αθήνας έστηναν λαμπρό χορό, κυρίως τσάμικο, γύρω από τους Στύλους, παρουσία των βασιλέων και πλήθους κόσμου.
Η συνήθεια του πετάγματος χαρταετού προέρχεται πιθανότατα από την Κίνα, αυτό δεν γνωρίζατε μέχρι τώρα; «Το περίεργο είναι ότι και η ελληνική αρχαιότητα δεν έλειψε από την πρωτοβουλία της αεροτεχνικής αυτής του χαρταετού», γράφει ο Δ. Λουκάτος. Και συνεχίζει: «Παραδίδεται ότι ο αρχιμηχανικός Αρχύτας του Τάραντος (Δ' αι. π.Χ.) εχρησιμοποίησε στην αεροδυναμική του τον αετό, έχουμε δε επίσης σε ελληνικό αγγείο της κλασικής εποχής παράσταση κόρης που κρατεί στα χέρια της μικρή λευκή σαΐτα (είδος αετού) με το νήμα της, έτοιμη να την πετάξει».
Η ευχή που ακούγεται κατά κόρον, σήμερα, είναι η «Καλή Σαρακοστή». Μακάρι να είναι καλή, αν και έχουμε μπει ήδη, σε μια μόνιμη Σαρακοστή...

Πηγές
-Νεώτερον Εγκυκλοπαιδικόν Λεξικόν Ηλίου
-Δ.Σ. Λουκάτου, Εισαγωγή στην Ελληνική Λαογραφία

protagon 

1 σχόλιο:

Ανώνυμος είπε...

ΕΨΑΧΝΕΣ ΠΟΛΥ ΩΡΑ ΝΑ ΒΡΕΙΣ ΧΑΡΤΑΕΤΟ ΤΗΣ ΑΕΚ?