‘’Με την έκρηξη του Κρητικού πολέμου (ανάμεσα στους Ενετούς και τους Τούρκους ) η Νάξος– πρωτεύουσα του νησιωτικού κρατιδίου του Βενετού Marco Sanudo (1204), ενσωματωμένη στα 1566 στην Οθωμανική Αυτοκρατορία1- όπως και το...
σύνολο των νησιών του Αρχιπελάγους, βρέθηκε στη δίνη των ναυτικών επιχειρήσεων των δύο αντιμαχόμενων πλευρών.
Στα 1649 δέχθηκε την πρώτη βενετική επιδρομή. Σύμφωνα με σημείωμα προερχόμενο από το βιβλίο των Καπουκίνων μοναχών του νησιού, το έτος αυτό 13 βενετικά πλοία κατέπλευσαν στο νησί, με τα αγήματά τους να προχωρούν στη λεηλασία και την καταστροφή του Κάστρου. Στις αρχές Ιουλίου του 1651 – γεγονός για το οποίο γίνεται λόγος και παρακάτω, στο κεφάλαιο το σχετικό με το νησί της Πάρου – στο στενό ανάμεσα στη Νάξο και την Πάρο έλαβε χώρα ναυτική σύγκρουση των δυο αντιμαχόμενων στόλων.
Στις 10 Ιουλίου οι Βενετοί επιτέθηκαν στέλνοντας δυο γαλεάσσες εναντίον οθωμανικών γαλερών, που πραγματοποιούσαν στην Πάρο τον εφοδιασμό τους σε νερό. Η αντίδραση του οθωμανικού στόλου υπήρξε άμεση, γεγονός που έφερε σε δύσκολη θέση τα δυο αυτά βενετικά πλοία. Η παρέμβαση όμως του Francesco Morosini και αριθμού βενετικών γαλερών έτρεψε σε άτακτη φυγή τον οθωμανικό στόλο, με τους Βενετούς να καταλαμβάνουν δέκα περίπου πλοία, να καίνε άλλα πέντε και να αιχμαλωτίζουν 965 Οθωμανούς.
Στα 1653, Μαΐου 26, το νησί δέχθηκε νέα βενετική επιδρομή, από την οποία προκλήθηκαν σημαντικές καταστροφές. Πέντε χρόνια αργότερα όμως η Νάξος θα δεχόταν κτύπημα αυτή τη φορά από τους Οθωμανούς. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 1658 ο καπουδάν πασάς Deli Huseyin έπλευσε από τα Χανιά, έχοντας ως στόχο την ερήμωση της Πάρου. Το σχέδιό του δεν έμελλε να ολοκληρωθεί, καθώς η εμφάνιση βενετικών πλοίων στον θαλάσσιο χώρο της Πάρου τον ανάγκασε να εγκαταλείψει το νησί. Στράφηκε τότε προς τη Νάξο, όπου συνέχισε το καταστροφικό του έργο.
Οι Ναξιώτες στην εμφάνιση του οθωμανικού στόλου κατέφυγαν στα βουνά, με αποτέλεσμα ο Οθωμανός αρχιναύαρχος να αιχμαλωτίσει μόνο τρεις καθολικούς μοναχούς, ενώ ταυτόχρονα προχώρησε στην πυρπόληση ορισμένων καϊκιών και στη βύθιση των υπόλοιπων σκαφών που βρίσκονταν στην παραλία.
Η Νάξος όμως πέρα από τις επιδρομές των δυο αντιμαχόμενων πλευρών έμελλε να αντιμετωπίσει λεηλασίες και από την πλευρά των συμμάχων των Βενετών. Συγκεκριμένα, το καλοκαίρι του 1660 οι γαλλικές δυνάμεις, που στάλθηκαν από τον καρδινάλιο Mazarin προς βοήθεια της Γαληνοτάτης στην Κρήτη, υπό την αρχηγία του πρίγκιπα Almerigo d’ Este, εγκαινίασαν τη δράση τους με λεηλασίες σε βάρος των κατοίκων της Νάξου και της Πάρου Μετά την αποτυχία του Almerigo και των Βενετών να ανακαταλάβουν τα Χανιά στα 1661, τα υπολείμματα της γαλλικής στρατιάς εγκατέλειψαν το φθινόπωρο του ίδιου έτους τη μεγαλόνησο και πέρασαν πάλι στις Κυκλάδες. Ο Almerigo πέθανε λίγο καιρό αργότερα στην Πάρο, ενώ μέρος του στρατού είχε καταφύγει και στη Νάξο, όπου αναχώρησε στις αρχές του επόμενου έτους για τη Γαλλία.
Οι Οθωμανοί, κατά τα πρώτα τουλάχιστον χρόνια της βενετοτουρκικής σύγκρουσης, φαίνεται ότι είχαν οργανώσει στη Νάξο ένα είδος φυλακής για τους αιχμαλώτους Βενετούς, τους οποίους αργότερα προωθούσαν για εκτέλεση αναγκαστικής κωπηλασίας στις οθωμανικές γαλέρες. Μαρτυρίες για βενετικές επιχειρήσεις απελευθέρωσης αιχμαλώτων, που βρίσκονταν στη Νάξο, έχουμε για τα έτη 1646 και 1647. Η πρώτη περίπτωση αφορά στην αιχμαλωσία, κατά την ανιχνευτική επιχείρηση του οθωμανικού στόλου, τριών ανδρών της βενετικής φρουράς της Τήνου. Ο προβλεπτής της βενετικής κτήσης Jacopo da Riva, που είχε πληροφορηθεί ότι οι αιχμάλωτοι άνδρες του βρίσκονταν στη Νάξο, έστειλε στις αρχές Σεπτεμβρίου 1646 στο νησί πέντε πλοία με σκοπό την απελευθέρωσή τους, επιχείρηση που στέφθηκε πράγματι με επιτυχία.
Το καλοκαίρι του 1647, ο Riva έστειλε και πάλι στο γειτονικό νησί τον Γενοβέζο πλοίαρχο Tomaso Bernabo, συνεργάτη των Βενετών, με στόχο την απελευθέρωση Βενετών υπηκόων, που κρατούνταν αιχμάλωτοι. Πράγματι, ο Bernabo έφερε σε πέρας την αποστολή, αρπάζοντας ταυτόχρονα από το νησί δυο πλοία φορτωμένα με στάρι, ένα με τυρί και ένα με κρασί, προμήθειες που παρέδωσε στον προβλεπτή.
Οι κάτοικοι των Κυκλάδων, πέρα από την αντιμετώπιση των όποιων άλλων συμφορών που η βενετοτουρκική αντιπαλότητα προκαλούσε, υποχρεώνονταν και στην καταβολή διπλών
φόρων, καθώς οι Βενετοί φορολογούσαν και αυτοί κατά τη διάρκεια του πολέμου, σε τακτική μάλιστα βάση, τα νησιά. Ενδεικτική είναι η γραπτή κατάσταση των εσόδων, που απέφερε στους Βενετούς η επιβολή φόρων κατά την περίοδο Ιουνίου 1663 – Ιουλίου 1664. Στην κατάσταση αυτή για τα νησιά του Αιγαίου, η Νάξος παρουσιάζεται να έχει δεχθεί σκληρή φορολόγηση, καθώς κατατάσσεται τρίτη στη σειρά των νησιών που πλήρωσαν τους μεγαλύτερους φόρους, τόσο σε είδος όσο και σε χρήμα. Συγκεκριμένα, σημειώνεται ότι σε χρήμα και μετάξι πλήρωσε 61.921 τσεκίνια και σε κρασί 16.245.
Όσον αφορά τώρα στο θέμα των επιδημιών και της πείνας, που έπληξαν το νησί κατά την περίοδο της βενετοτουρκικής σύγκρουσης, αλλά και των αμέσως επόμενων χρόνων που ακολούθησαν το τέλος αυτής, υπάρχουν μαρτυρίες για εμφάνιση λιμού στα 1647 και πανούκλας στα 1676. Ως προς την πρώτη περίπτωση, αποκαλυπτική είναι η έκθεση του προβλεπτή του στόλου (provveditor dell’ armata) Zorzi Morosini, συνταγμένη στη γαλέρα του, μέσα στο λιμάνι της Κέας στις 27 Μαΐου 1648, όπου κάνει λόγο για το λιμό που έπληξε τις Κυκλάδες το προηγούμενο έτος. Φαίνεται ότι η πείνα χτύπησε κυρίως τη Νάξο, ενώ η γενική κατάσταση που επικρατούσε είχε δημιουργήσει σοβαρά προβλήματα και στον εφοδιασμό με τρόφιμα των βενετικών πλοίων που βρίσκονταν στα νερά των Κυκλάδων, γεγονός που μαρτυρά η έκθεση του Βενετού αρχιναύαρχου Giοvanni – Battista Grimani προς το δόγη Francesco Molin στις 24 Σεπτεμβρίου 1647, όπου έκανε μνεία στη σοβαρή έλλειψη τροφίμων που αντιμετώπιζαν τα πληρώματα των πλοίων.
Τέλος, αναφορά στο λοιμό που έπληξε το νησί τον Μάρτιο του 1676 γίνεται στο βιβλίο των Καπουκίνων. Συγκεκριμένα σημειώνεται: «1676. Μηνός μαρτίου δεκάτη έκτη απέθανον τρεις
άνθρωποι … περιόρισαν πάντας τους κατοίκους εις Άγιον Ηλίαν...τους δε από λοιπού συγγενείς μετέφεραν εις τους ναούς των Αγίων Αποστόλων…» 13.Τον Σεπτέμβριο του ίδιου έτους, σε άλλο σημείωμα του ίδιου κώδικα σημειώνεται ότι οι θάνατοι έφθασαν τα διακόσια άτομα . ‘’
Κ. Α. ΤΣΟΚΚΟΥ
ΠΡΟΣΦΥΓΕΣ ΤΟΥ ΚΡΗΤΙΚΟΥ ΠΟΛΕΜΟΥ
(1645 – 1669)
ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΜΕΤΑΠΤΥΧΙΑΚΗ ΕΡΓΑΣΙΑ
ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 2008
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου